БГУ, Минск, правоведение, 2013-2014 , преподаватель Голубева Л.Л.
Прадмет гісторыі дзяржавы і права Беларусі, яго асаблівасці і
задачы.
Гістарыяграфія гісторыі дзяржавы і права Беларусі. Праблемы айчыннай гісторыка-прававой навукі (прычыны і перыяд узнікнення дзяржаўнасці на тэрыторыі Беларусі, паходжанне назваў Беларусь, Літва, канцэпцыі ўтварэння Вялікага Княства Літоўскага і інш.).
Дзяржавы на тэрыторыі Беларусі ў IX–XII стст. Грамадскі і палітычны лад. Службовыя асобы.
Права старажытных беларускіх дзяржаў і яго асноўныя рысы. Адлюстраванне звычаёвага права ў пісаным заканадаўстве.
Міжнародныя пагадненні і васальныя дагаворы – крыніцы старажытнага беларускага права.
Утварэнне Вялікага Княства Літоўскага. Фарміраванне тэрыторыі дзяржавы. Адміністрацыйна-тэрытарыяльнае ўладкаванне ў XIII–XVI стст.
Дзяржаўны лад Вялікага Княства Літоўскага ў XIII–XVI стст. Вышэйшыя органы дзяржаўнай улады. Службовыя асобы цэнтральнай адміністрацыі.
Мясцовыя органы дзяржаўнай улады ў Беларусі ў XIII–XVI стст.
Органы кіравання ў гарадах Беларусі ў XIII–XVI стст. Магдэбургскае права ў гарадах Беларусі.
Крэўская ўнія Вялікага Княства Літоўскага з Польшчай. Востраўскае пагадненне (гісторыка-прававая характарыстыка: прычыны заключэння, сутнасць, значэнне, наступствы).
Віленска-Радамская і Гарадзельская ўніі (гісторыка-прававая характарыстыка).
Клас феадалаў і саслоўе шляхты ў Беларусі ў XIV–XVII стст.
Прававое і сацыяльнае становішча сялян Беларусі. Змены ў прававым і сацыяльным становішчы сялян на працягу XVI –XVIII стст.
Прававое і сацыяльнае становішча гараджан Беларусі ў XIV–XVIII стст.
Люблінская ўнія (гісторыка-прававая характарыстыка).
Берасцейская царкоўная ўнія (гісторыка-прававая характарыстыка).
Міжнародныя сувязі і дагаворныя адносіны Вялікага Княства Літоўскага з суседнімі дзяржавамі ў ХV–XVII стст.
Палітыка - прававая думка ў Беларусі ў XII–XVI стст.
Прававая сістэма Вялікага Княства Літоўскага ў XIV–ХV стст. Крыніцы права.
Агульназемскія граматы (прывілеі) – крыніцы права Вялікага Княства Літоўскага.
Абласныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
Валасныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
Граматы беларускім гарадам на Магдэбургскае права (сутнасць, змест, значэнне). Крыніцы Магдэбургскага права.
Судзебнік Казіміра 1468г.: крыніцы, структура, змест.
Статут Вялікага Княства Літоўскага 1529г.: крыніцы, структура, змест, значэнне.
Статут Вялікага Княства Літоўскага 1566г.: прычыны распрацоўкі, важнейшыя палажэнні і асноўныя змены ў параўнанні з Статутам 1529г.
Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588г.: распрацоўка, прыняцце, новыя нормы і важнейшыя палажэнні, значэнне.
Канстытуцыйнае права Вялікага Княства Літоўскага.
Развіццё крымінальнага права Вялікага Княства Літоўскага ў ХV–XVI стст.
Агульная характарыстыка грамадзянскага права Вялікага Княства Літоўскага.
Асноўныя палажэнні працэсуальнага права Вялікага Княства Літоўскага ХV–XVII стст.
Шлюбна-сямейнае права Беларусі ў Х–XVII стст. Сацыяльна-прававое становішча жанчын.
Судовая рэформа XVI ст. у Вялікім Княстве Літоўскім. Склад і кампетэнцыя новых судоў.
Цэнтральныя судовыя ўстановы ў Вялікім Княстве Літоўскім. Галоўны суд (Трыбунал).
Замкавыя (гродскія) суды ў Беларусі.
Мясцовыя суды для шляхты: склад, кампетэнцыя, значэнне.
Суды для гарадскога насельніцтва Беларусі ў XIII–XVII стст.
Суды для сялян Беларусі.
Развіццё палітыка- прававой думкі ў Беларусі ў XVII–XIX стст.
Дзяржаўны лад Рэчы Паспалітай. Сойм і яго дзейнасць.
Дзяржаўна-прававое становішча Вялікага Княства Літоўскага ў складзе Рэчы Паспалітай.
Генрыхавы артыкулы. Пакта канвента.
Спробы правядзення рэформаў у Рэчы Паспалітай у другой палавіне XVIII ст. Першы падзел Рэчы Паспалітай ў святле міжнароднага права.
Чатырохгадовы сойм Рэчы Паспалітай і яго заканадаўчыя акты. Канстытуцыя Рэчы Паспалітай 1791 г.
Таргавіцкая канфедэрацыя. Другі падзел Рэчы Паспалітай.
Паўстанне 1794 г. і трэці падзел Рэчы Паспалітай. Прычыны распаду Рэчы Паспалітай.
Сістэматызацыя права Беларусі ў першай палавіне XIX ст. Праект Зводу мясцовых законаў заходніх губерняў.
Прававое становішча насельніцтва Беларусі пасля далучэння да Расійскай імперыі. Русіфікатарская палітыка царызму. Закрыццё Віленскага ўніверсітэту.
Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі ў канцы XVIII – пачатку XIX стст. Органы ўлады, мясцовага кіравання і суда.
Скасаванне прыгоннага права ў Беларусі. Рэформа мясцовых органаў.
Судовая рэформа 1864 г. і асаблівасці яе правядзення ў Беларусі.
Земская рэформа 1864 г. і асаблівасці яе правядзення ў Беларусі.
Беларусь у пачатку XX ст. Дзейнасць беларускіх нацыянальных арганізацый. Лютаўская рэвалюцыя ў Расіі і яе значэнне для Беларусі.
Усталяванне савецкай улады ў Беларусі. Абласны выканаўчы камітэт Заходняй вобласці і фронту. Савет народных камісараў Заходняй вобласці.
Спробы ажыццяўлення «права нацый на самавызначэнне» ў Беларусі. Усебеларускі з’езд (кангрэс) 1917 г.
Брэст-Літоўскі мірны дагавор. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі. Устаўныя граматы.
Першы з’езд Кампартыі Беларусі. Дзяржаўна-прававое значэнне яго пастаноў. Вызначэнне тэрыторыі Беларускай Савецкай Рэспублікі.
Першы ўрад Беларускай ССР і яго Маніфест.
Першы з’езд Саветаў Беларусі. Дэкларацыі з’езда.
Першая Канстытуцыя Беларускай ССР.
Літоўска-Беларуская ССР: утварэнне, дзейнасць, ліквідацыя.
Аднаўленне Беларускай ССР у 1920 г. Дэкларацыя аб незалежнасці ССРБ.
Другі з’езд Саветаў Беларускай ССР. Дапаўненні да Канстытуцыі БССР.
Дзяржаўна-прававыя адносіны Беларускай ССР з РСФСР і іншымі савецкімі рэспублікамі. Дагаворы паміж БССР і РСФСР. Рыжскі мірны дагавор.
Утварэнне дзяржаўнага апарата ў БССР у 1921–1922 г.г. Уваход БССР у склад СССР.
Палітыка нацыянальна–дзяржаўнага будаўніцтва ў БССР.
Вяртанне ў склад Беларускай ССР усходніх раёнаў Беларусі.
Судовыя органы Беларусі ў 1920 – 1930-я гг.
Крымінальнае і крымінальна-працэсуальнае права Беларускай ССР у 1920-1930-я г.г.
Грамадзянскае і грамадзянска-працэсуальнае права Беларускай ССР у 1920-1930-я г.г.
Канстытуцыя Беларускай ССР 1927 г. (прычыны прыняцця, змест). Вышэйшыя і мясцовыя органы ўлады.
Парушэнні законнасці ў Беларусі ў 1920 – 1950-я гг. (прычыны і сутнасць). Дзейнасць НКУС, органаў пракуратуры і суда.
Канстытуцыя Беларускай ССР 1937 г: прычыны прыняцця, агульная характарыстыка. Змены ў сістэме і кампетэнцыі органаў дзяржаўнай улады.
Мясцовыя органы кіравання і самакіравання на тэрыторыі Заходняй Беларусі ў 1921–1939гг. Прававое становішча насельніцтва. Канстытуцыі Польскай дзяржавы 1921 і 1935 гг.
Пачатак Другой сусветнай вайны і разгром Польскай дзяржавы. Утварэнне часовых органаў народнай улады ў Заходняй Беларусі ў 1939г.
Народны (Нацыянальны) сход Заходняй Беларусі і яго дзяржаўна-прававыя акты. Уз’яднанне Заходняй Беларусі з БССР і стварэнне органаў савецкай улады ў заходніх абласцях Беларускай ССР.
Савецкая дзяржава і права ў перыяд Вялікай Айчыннай вайны. Нямецкі акупацыйны рэжым у Беларусі. Партызанскі рух.
Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкай акупацыі і адбудова дзяржаўнага апарата БССР.
Беларуская дзяржава і права ў пасляваенны перыяд. Змены ў дзяржаўным апараце. Пашырэнне правоў рэспублікі ў канцы 50-х – пачатку 60-х гг. XX ст.
Беларуская дзяржава і права ў 60-я – 80-я гг. XX ст. Кадыфікацыя заканадаўства.
Канстытуцыя Беларускай ССР 1978 г: прычыны прыняцця, агульная характарыстыка.
Узнаўленне знешне-палітычнай дзейнасці Беларускай ССР. Удзел БССР у стварэнні ААН.
Міжнародная дзейнасць Беларускай ССР у 50 – 80-я гады XX ст.
Абвяшчэнне дзяржаўнага суверэнітэту БССР і распад СССР. Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце БССР.
Утварэнне СНД. Дзяржаўна-прававыя сувязі Рэспублікі Беларусь з Расіяй і краінамі бліжняга замежжа. Дагавор аб стварэнні Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі ад 8 снежня 1999 г.
Пераход Рэспублікі Беларусь да дзяржаўнай самастойнасці. Рэарганізацыя дзяржаўных органаў. Змены ў канстытуцыйным праве ў 1990-я г.
Актывізацыя міжнароднай дзейнасці Рэспублікі Беларусь у канцы XX ст.
Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь 1994 г.: прычыны распрацоўкі, гісторыя прыняцця, агульная характарыстыка. Змяненні і дапаўненні да Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь, прынятыя на рэспубліканскім рэферэндуме 24 лістапада 1996 г.
Актывізацыя грамадска-палітычнай дзейнасці ў Рэспубліцы Беларусь у 1990-я г. Стварэнне і дзейнасць палітычных партый.
Развіццё права Рэспублікі Беларусь у канцы XX ст. Кадыфікацыя заканадаўства.
Гістарыяграфія гісторыі дзяржавы і права Беларусі. Праблемы айчыннай гісторыка-прававой навукі (прычыны і перыяд узнікнення дзяржаўнасці на тэрыторыі Беларусі, паходжанне назваў Беларусь, Літва, канцэпцыі ўтварэння Вялікага Княства Літоўскага і інш.).
Дзяржавы на тэрыторыі Беларусі ў IX–XII стст. Грамадскі і палітычны лад. Службовыя асобы.
Права старажытных беларускіх дзяржаў і яго асноўныя рысы. Адлюстраванне звычаёвага права ў пісаным заканадаўстве.
Міжнародныя пагадненні і васальныя дагаворы – крыніцы старажытнага беларускага права.
Утварэнне Вялікага Княства Літоўскага. Фарміраванне тэрыторыі дзяржавы. Адміністрацыйна-тэрытарыяльнае ўладкаванне ў XIII–XVI стст.
Дзяржаўны лад Вялікага Княства Літоўскага ў XIII–XVI стст. Вышэйшыя органы дзяржаўнай улады. Службовыя асобы цэнтральнай адміністрацыі.
Мясцовыя органы дзяржаўнай улады ў Беларусі ў XIII–XVI стст.
Органы кіравання ў гарадах Беларусі ў XIII–XVI стст. Магдэбургскае права ў гарадах Беларусі.
Крэўская ўнія Вялікага Княства Літоўскага з Польшчай. Востраўскае пагадненне (гісторыка-прававая характарыстыка: прычыны заключэння, сутнасць, значэнне, наступствы).
Віленска-Радамская і Гарадзельская ўніі (гісторыка-прававая характарыстыка).
Клас феадалаў і саслоўе шляхты ў Беларусі ў XIV–XVII стст.
Прававое і сацыяльнае становішча сялян Беларусі. Змены ў прававым і сацыяльным становішчы сялян на працягу XVI –XVIII стст.
Прававое і сацыяльнае становішча гараджан Беларусі ў XIV–XVIII стст.
Люблінская ўнія (гісторыка-прававая характарыстыка).
Берасцейская царкоўная ўнія (гісторыка-прававая характарыстыка).
Міжнародныя сувязі і дагаворныя адносіны Вялікага Княства Літоўскага з суседнімі дзяржавамі ў ХV–XVII стст.
Палітыка - прававая думка ў Беларусі ў XII–XVI стст.
Прававая сістэма Вялікага Княства Літоўскага ў XIV–ХV стст. Крыніцы права.
Агульназемскія граматы (прывілеі) – крыніцы права Вялікага Княства Літоўскага.
Абласныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
Валасныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
Граматы беларускім гарадам на Магдэбургскае права (сутнасць, змест, значэнне). Крыніцы Магдэбургскага права.
Судзебнік Казіміра 1468г.: крыніцы, структура, змест.
Статут Вялікага Княства Літоўскага 1529г.: крыніцы, структура, змест, значэнне.
Статут Вялікага Княства Літоўскага 1566г.: прычыны распрацоўкі, важнейшыя палажэнні і асноўныя змены ў параўнанні з Статутам 1529г.
Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588г.: распрацоўка, прыняцце, новыя нормы і важнейшыя палажэнні, значэнне.
Канстытуцыйнае права Вялікага Княства Літоўскага.
Развіццё крымінальнага права Вялікага Княства Літоўскага ў ХV–XVI стст.
Агульная характарыстыка грамадзянскага права Вялікага Княства Літоўскага.
Асноўныя палажэнні працэсуальнага права Вялікага Княства Літоўскага ХV–XVII стст.
Шлюбна-сямейнае права Беларусі ў Х–XVII стст. Сацыяльна-прававое становішча жанчын.
Судовая рэформа XVI ст. у Вялікім Княстве Літоўскім. Склад і кампетэнцыя новых судоў.
Цэнтральныя судовыя ўстановы ў Вялікім Княстве Літоўскім. Галоўны суд (Трыбунал).
Замкавыя (гродскія) суды ў Беларусі.
Мясцовыя суды для шляхты: склад, кампетэнцыя, значэнне.
Суды для гарадскога насельніцтва Беларусі ў XIII–XVII стст.
Суды для сялян Беларусі.
Развіццё палітыка- прававой думкі ў Беларусі ў XVII–XIX стст.
Дзяржаўны лад Рэчы Паспалітай. Сойм і яго дзейнасць.
Дзяржаўна-прававое становішча Вялікага Княства Літоўскага ў складзе Рэчы Паспалітай.
Генрыхавы артыкулы. Пакта канвента.
Спробы правядзення рэформаў у Рэчы Паспалітай у другой палавіне XVIII ст. Першы падзел Рэчы Паспалітай ў святле міжнароднага права.
Чатырохгадовы сойм Рэчы Паспалітай і яго заканадаўчыя акты. Канстытуцыя Рэчы Паспалітай 1791 г.
Таргавіцкая канфедэрацыя. Другі падзел Рэчы Паспалітай.
Паўстанне 1794 г. і трэці падзел Рэчы Паспалітай. Прычыны распаду Рэчы Паспалітай.
Сістэматызацыя права Беларусі ў першай палавіне XIX ст. Праект Зводу мясцовых законаў заходніх губерняў.
Прававое становішча насельніцтва Беларусі пасля далучэння да Расійскай імперыі. Русіфікатарская палітыка царызму. Закрыццё Віленскага ўніверсітэту.
Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі ў канцы XVIII – пачатку XIX стст. Органы ўлады, мясцовага кіравання і суда.
Скасаванне прыгоннага права ў Беларусі. Рэформа мясцовых органаў.
Судовая рэформа 1864 г. і асаблівасці яе правядзення ў Беларусі.
Земская рэформа 1864 г. і асаблівасці яе правядзення ў Беларусі.
Беларусь у пачатку XX ст. Дзейнасць беларускіх нацыянальных арганізацый. Лютаўская рэвалюцыя ў Расіі і яе значэнне для Беларусі.
Усталяванне савецкай улады ў Беларусі. Абласны выканаўчы камітэт Заходняй вобласці і фронту. Савет народных камісараў Заходняй вобласці.
Спробы ажыццяўлення «права нацый на самавызначэнне» ў Беларусі. Усебеларускі з’езд (кангрэс) 1917 г.
Брэст-Літоўскі мірны дагавор. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі. Устаўныя граматы.
Першы з’езд Кампартыі Беларусі. Дзяржаўна-прававое значэнне яго пастаноў. Вызначэнне тэрыторыі Беларускай Савецкай Рэспублікі.
Першы ўрад Беларускай ССР і яго Маніфест.
Першы з’езд Саветаў Беларусі. Дэкларацыі з’езда.
Першая Канстытуцыя Беларускай ССР.
Літоўска-Беларуская ССР: утварэнне, дзейнасць, ліквідацыя.
Аднаўленне Беларускай ССР у 1920 г. Дэкларацыя аб незалежнасці ССРБ.
Другі з’езд Саветаў Беларускай ССР. Дапаўненні да Канстытуцыі БССР.
Дзяржаўна-прававыя адносіны Беларускай ССР з РСФСР і іншымі савецкімі рэспублікамі. Дагаворы паміж БССР і РСФСР. Рыжскі мірны дагавор.
Утварэнне дзяржаўнага апарата ў БССР у 1921–1922 г.г. Уваход БССР у склад СССР.
Палітыка нацыянальна–дзяржаўнага будаўніцтва ў БССР.
Вяртанне ў склад Беларускай ССР усходніх раёнаў Беларусі.
Судовыя органы Беларусі ў 1920 – 1930-я гг.
Крымінальнае і крымінальна-працэсуальнае права Беларускай ССР у 1920-1930-я г.г.
Грамадзянскае і грамадзянска-працэсуальнае права Беларускай ССР у 1920-1930-я г.г.
Канстытуцыя Беларускай ССР 1927 г. (прычыны прыняцця, змест). Вышэйшыя і мясцовыя органы ўлады.
Парушэнні законнасці ў Беларусі ў 1920 – 1950-я гг. (прычыны і сутнасць). Дзейнасць НКУС, органаў пракуратуры і суда.
Канстытуцыя Беларускай ССР 1937 г: прычыны прыняцця, агульная характарыстыка. Змены ў сістэме і кампетэнцыі органаў дзяржаўнай улады.
Мясцовыя органы кіравання і самакіравання на тэрыторыі Заходняй Беларусі ў 1921–1939гг. Прававое становішча насельніцтва. Канстытуцыі Польскай дзяржавы 1921 і 1935 гг.
Пачатак Другой сусветнай вайны і разгром Польскай дзяржавы. Утварэнне часовых органаў народнай улады ў Заходняй Беларусі ў 1939г.
Народны (Нацыянальны) сход Заходняй Беларусі і яго дзяржаўна-прававыя акты. Уз’яднанне Заходняй Беларусі з БССР і стварэнне органаў савецкай улады ў заходніх абласцях Беларускай ССР.
Савецкая дзяржава і права ў перыяд Вялікай Айчыннай вайны. Нямецкі акупацыйны рэжым у Беларусі. Партызанскі рух.
Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкай акупацыі і адбудова дзяржаўнага апарата БССР.
Беларуская дзяржава і права ў пасляваенны перыяд. Змены ў дзяржаўным апараце. Пашырэнне правоў рэспублікі ў канцы 50-х – пачатку 60-х гг. XX ст.
Беларуская дзяржава і права ў 60-я – 80-я гг. XX ст. Кадыфікацыя заканадаўства.
Канстытуцыя Беларускай ССР 1978 г: прычыны прыняцця, агульная характарыстыка.
Узнаўленне знешне-палітычнай дзейнасці Беларускай ССР. Удзел БССР у стварэнні ААН.
Міжнародная дзейнасць Беларускай ССР у 50 – 80-я гады XX ст.
Абвяшчэнне дзяржаўнага суверэнітэту БССР і распад СССР. Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце БССР.
Утварэнне СНД. Дзяржаўна-прававыя сувязі Рэспублікі Беларусь з Расіяй і краінамі бліжняга замежжа. Дагавор аб стварэнні Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі ад 8 снежня 1999 г.
Пераход Рэспублікі Беларусь да дзяржаўнай самастойнасці. Рэарганізацыя дзяржаўных органаў. Змены ў канстытуцыйным праве ў 1990-я г.
Актывізацыя міжнароднай дзейнасці Рэспублікі Беларусь у канцы XX ст.
Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь 1994 г.: прычыны распрацоўкі, гісторыя прыняцця, агульная характарыстыка. Змяненні і дапаўненні да Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь, прынятыя на рэспубліканскім рэферэндуме 24 лістапада 1996 г.
Актывізацыя грамадска-палітычнай дзейнасці ў Рэспубліцы Беларусь у 1990-я г. Стварэнне і дзейнасць палітычных партый.
Развіццё права Рэспублікі Беларусь у канцы XX ст. Кадыфікацыя заканадаўства.