Львів. Leopolis. Lwow. Lemberg. Genius Loci

Подождите немного. Документ загружается.

!"

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

Alma

Heczko

Àëüìà

Ãå÷êî

Ôðàãìåíòè ùîäåííèêà

Fragmenty dziennika

!"!

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

Ôðàãìåíòè ùîäåííèêà ìåøêàíêè Ëüâîâà,

êîòðà çìóøåíà áóëà ïåðåñåëèòèñÿ äî Ïîëüù³

[26 êâ³òíÿ 1944  18 òðàâíÿ 1945 ðîêó]

1944

26 êâ³òíÿ, ñåðåäà. Âè¿õàòè ÷è çàëèøèòèñÿ?

Îñü-îñü ïî÷íåòüñÿ ñóòè÷êà ì³æ àëüÿíòàìè ³ ìîñ-

êàëÿìè. Ä³þòüñÿ æàõëèâ³ ðå÷³. Óêðà¿íö³ âèíèùó-

þòü íàñ ñòðàõ³òëèâèì ÷èíîì. Áðàìà íàøîãî áó-

äèíêó óâåñü äåíü çàêðèòà íà çàñóâ.

Ïî ñåëàõ óêðà¿íö³ çà çãîäîþ í³ìö³â óáèâà-

þòü ïîëÿê³â. Ïàëàþòü ñåëà, ñåëÿíè âò³êàþòü.

Ó íàø³é êàìÿíèö³ äóæå áàãàòî âò³êà÷³â.

Íåìàº äíÿ, ùîá íå áóëî [àâ³à]íàëüîòó. Ëþ-

äèíà æèâå ó ïîñò³éíîìó íàïðóæåíí³. Çà Ëüâîâîì

ìîñêàë³ áîìáàðäóþòü ÿê³ñü îáºêòè. Êàæóòü, ùî

í³ìö³ ïåðåä â³äñòóïîì íàêàæóòü íàñåëåííþ ïîêè-

íóòè ì³ñòî, ùîá ïîò³ì óñ³õ óáèòè [òàêà ïðàêòèêà

çàñòîñîâóâàëàñÿ ó ñõ³äíîóêðà¿íñüêèõ ì³ñòàõ, çî-

êðåìà ó Êèºâ³. À.Ï.].

Âò³êàòè? Êóäè? Ñò³ëüêè ëþäåé, áåç ¿æ³, áåç

äàõó íàä ãîëîâîþ... Â³ä ñìåðò³ íå âòå÷åø. Ó ì³ñò³

íàïåâíå íàéíàä³éí³øå. Àëå äå ìîæíà â³äíàéòè

ïåâí³ñòü? Âè¿õàòè, ùîá äåñü íà ÷óæèí³ çàãèíóòè...

Í³, êðàùå çàëèøèòèñÿ ó âëàñíîìó äîì³, ó ð³äíî-

ìó ì³ñò³. Âñ³õ ÷åêàº îäíàêîâà äîëÿ. [...]

13 òðàâíÿ, ñóáîòà. Ëþäè âò³êàþòü íà Çàõ³ä.

Íå â³äîìî, â³ä êîãî öÿ âòå÷à  â³ä ìîñêàë³â, â³ä

í³ìö³â, â³ä óêðà¿íö³â... [...]

22 ëèïíÿ, ñóáîòà. Ëüâ³â îòî÷åíèé. Ïåðø³

çàëïè ïðîëóíàëè ç³ ñòîðîíè Çáî¿ù, ïîò³ì ìè ÷óëè

àðòèëåð³þ ³ç çàõ³äíîãî áîêó. Á³ëüøîâèê³â íå

âèäíî.

23 ëèïíÿ, íåä³ëÿ. Í³ìö³ ï³äïàëèëè ðàô³íåð³þ

[íàôòîïåðåðîáíèé çàâîä]. Âèãëÿä ÷óäîâèé. Ñí³ï

âîãíþ âèëåò³â ³ç ñè÷àííÿì âãîðó, ùîõâèë³ âèáóõà-

ëè íàêîïè÷óâà÷³ áåíçèíó ³ íàôòè, õìàðè ÷îðíîãî

äèìó. Âîãîíü øàë³â, ë³òàâ â³ñîêî â íåá³. Äèì ÿê

äîâãèé øàðô òÿãíóâñÿ ó ñòîðîíó Çàìàðñòèíîâà.

Ïàíóº òèøà. Âèãëÿäàº íà òå, ùî ì³ñòî îòî-

÷åíå. Ãîäèíè òÿãíóòüñÿ òàê, ùî âèãëÿäàþòü òèæ-

íÿìè. Ïîêè ùå í³÷îãî íå ä³ÿëîñÿ, ëþäèíà æèëà

ç äíÿ íà äåíü, à çàðàç, êîëè ìè ç ãîäèíè íà ãîäèíó

ñïîä³âàºìîñÿ îñòàòî÷íî¿ àòàêè ìîñêàë³â, í³÷îãî

íå ìîæó ðîáèòè, ïëåíòàþñÿ ç êóòêà â êóòîê.

Íåïîäàë³ê ñêëàäè, ïîâí³ öóêðó, ìóêè, êîí-

ñåðâ ³ ìàðìåëàäó. Ëþäè õîäÿòü òóäè ³ âèíîñÿòü,

ùî ò³ëüêè ìîæíà.

27 ëèïíÿ, ÷åòâåð. 6.15. Ó Ëüâîâ³ ñîâºòè. Ìè

áà÷èìî ¿õ ÷åðåç â³êíî. Ïðèéøëè  ñîþçíèêè íà-

øèõ ñîþçíèê³â. Àëå ÿê âîíè ñòàâèòèìóòüñÿ äî

íàñ?

20.00. Íà ðàòóø³ òà êàìÿíèöÿõ âèâ³øåíî

ïîëüñüê³ ïðàïîðè. Ïîðó÷ ³ç ïîëüñüêèì âèñÿòü

àìåðèêàíñüêèé ³ ñîâºòñüêèé ïðàïîðè. ß â³ä÷óâàþ,

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

!""

ùî öå íå òå, íà ùî ìè ÷åêàëè. Áàãàòî ãîâîðÿòü

ïðî Âàñèëåâñüêó òà ¿¿ êîìóí³ñòè÷íó Ïîëüùó. Íà

âóëèöÿõ âèäíî ïîëüñüêó âàðòó ³ç çáðîºþ, íà ðó-

êàâàõ á³ëî-÷åðâîí³ ïîâÿçêè.

29 ëèïíÿ, ñóáîòà. Ìîñêàë³ çàæàäàëè, àáè

ïîëÿêè ³ç âàðòè ìàëè íà øàïêàõ ç³ðêè. Êîìàíäó-

âàííÿ Àðì³¿ Êðàéîâî¿ íå ïîãîäèëîñÿ. Ïîëüñüêèõ

âàðòîâèõ ðîççáðî¿ëè ³ ïîðîçâîçèëè. Ç ðàòóø³ çíÿ-

òî ïîëüñüêèé ³ àìåðèêàíñüêèé ïðàïîðè.

23 ñåðïíÿ, ñåðåäà. Íå â³äîìî, ùî ä³ºòüñÿ ³ç

ïîëÿêàìè, êîòðèõ ìîñêàë³ çàáèðàþòü äî â³éñüêà.

Öå íàçèâàºòüñÿ íàáîðîì äî ïîëüñüêî¿ àðì³¿, àëå

ñïðàâîþ çàéìàºòüñÿ ñîâºòñüêà êîì³ñ³ÿ. ×îëîâ³ê³â

âèâîçÿòü äî Ðîñ³¿; áóö³ì òàì âîíè ìàþòü ïðîéòè

âèøê³ë, à ï³çí³øå  íà ôðîíò. Ó ìåíå òàêå âðà-

æåííÿ, ùî óñ³õ ¿õ çàãîíÿòü íà ðîáîòè.

30 ëèñòîïàäà, ñåðåäà. Ìîá³ë³çàö³ÿ òðèâàº.

Äî Ëüâîâà ïðè¿õàëà ïîëüñüêà êîì³ñ³ÿ, êîòðà âåð-

áóº äîáðîâîëüö³â  îô³öåð³â òà ï³äîô³öåð³â.

ßêùî õòî çãîëîñèòüñÿ äî ïîëüñüêîãî â³éñüêà, óñÿ

ðîäèíà îòðèìóº ïîëüñüêå ãðîìàäÿíñòâî ³ ìàº ïðà-

âî âè¿õàòè äî Ïîëüù³; äî Ïîëüù³ çà Áóãîì. Êîð-

äîí ï³ä Ïåðåìèøëåì. Íà ´âàëò õî÷óòü íàñ âèñå-

ëèòè ³ íà òåðèòîð³¿ ñõ³äíî¿ Ïîëüù³ óòâîðèòè Óê-

ðà¿íó.

Â³ä³éøîâ ïåðøèé òðàíñïîðò. Ìè ïîêè ùî

íå ìàºìî íàì³ðó çàïèñóâàòèñÿ íà âè¿çä.

1945

11 ñ³÷íÿ, ÷åòâåð. Óæå â³ñ³ì äí³â òðèâàþòü

ìàñîâ³ àðåøòè. Àðåøòîâóþòü òèõ, êîòð³ ìàëè

áóäü-ÿê³ ñòîñóíêè ³ç í³ìöÿìè, ä³ÿëè íà øêîäó ñî-

âºòàì, ôîëüêñäîé÷³â, òèõ, õòî ìàº íà ñóìë³íí³ ãåá-

ðå¿â, õòî æèâ íå ïî çàñîáàõ, õòî çà í³ìåöüêèõ ÷àñ³â

ïðàöþâàâ ó ñóäàõ; àðåøòîâóþòü ïîëÿê³â, êîòð³ ç³

ñòðàõó ïåðåä áîìáàìè âòåêëè íà Çàõ³ä, à çàðàç ïî-

âåðòàþòüñÿ ïî äîì³âêàõ.

Ëþäåé îõîïèâ ñòðàõ. Ñòîÿòü ó ÷åðãàõ

â Óïðàâë³íí³ Ðåïàòð³àö³¿ òà çàïèñóþòüñÿ íà âè¿çä

äî Ïîëüù³. Êîæíà ðîäèíà ìîæå âçÿòè äî äâîõ

òîíí áàãàæó. Íàéá³ëüøå ìåí³ øêîäà ï³àí³íî.

Õîäèòü ïîãîëîñ, ùî íà Çàõîä³ íå êðàùå.

Õî÷à ìè é áî¿ìîñÿ, àëå âèð³øèëè ¿õàòè. Íåâ³äî-

ìî, ÿê äîâãî ùå òðèâàòèìóòü àðåøòè. Ìè íå â÷è-

íèëè í³÷îãî, ùî ìîãëî á âèêëèêàòè àðåøò; àëå ¿ì

íå ïîòð³áí³ ïðèâîäè. Íà êîæåí ñòóê â äâåð³ ìåíå

êîëîòèòü ñòðàõ. Ìè óñ³ áî¿ìîñÿ.

22 ñ³÷íÿ, ïîíåä³ëîê. 1 ëþòîãî ïðèïèíÿºòüñÿ

ðåºñòðàö³ÿ íà âè¿çä; ïîò³ì í³êîãî íå âèïóñòÿòü

³ âèâåçóòü ïîëÿê³â äî Ðîñ³¿. Òàê íàïåâíå ñòàíåòü-

ñÿ, ÿêùî Ëüâ³â áóäå âèçíàíèé çà Ðîñ³ºþ. Ïðî âñÿê

âèïàäîê ìè ðåºñòðóºìîñÿ, àáè ìàòè â³äêðèòèé

øëÿõ íà Çàõ³ä. Ïîçàÿê âïàâ ñí³ã, ³ çèìà äîáðÿ÷å

çà íàñ âçÿëàñÿ, ïîäàìî ï³çí³øèé òåðì³í âè¿çäó.

Ìîæå äî òîãî ÷àñó ñê³í÷èòüñÿ â³éíà, à Ëüâ³â çà-

ëèøàòü Ïîëüù³.

31 ñ³÷íÿ, ñåðåäà. Ìè çàðåºñòðóâàëèñÿ íà

âè¿çä íà Çàõ³ä. Ïëàíóºìî îñåëèòèñÿ ó Êðàêîâ³.

!"#

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

7 ëþòîãî, ñåðåäà. Óæå ê³ëüêà äí³â òðèâàº

êîíôåðåíö³ÿ òðüîõ: Ðóçâåëò, ×åð÷³ë ³ Ñòàë³í.

Ãàñëî: ñâîáîäà óñ³ì íàðîäàì. Äëÿ ñâ³òó, à îñîá-

ëèâî äëÿ íàñ âîíà ìàº ïåðåëîìíå çíà÷åííÿ. Â³éíà

÷è ìèð? ßêùî ìèð, òî ùî áóäå ç íàìè. Ëüâ³â

³ Â³ëüíî ïîëüñüê³ ÷è ñîâºòñüê³?

ßêùî ìè ìóñèòèìåìî çàëèøèòè Ëüâ³â, çî-

ñòàíóòüñÿ ñïîãàäè, çàêðèòà ñòîð³íêà æèòòÿ. Ìîÿ

äèòèíà âçàãàë³ íå ïàìÿòàòèìå Ëüâîâà.

9 ëþòîãî, ïÿòíèöÿ. ×åêàþ íà ê³íåöü êîí-

ôåðåíö³¿. ßêùî â³éíà  ÿñíà ð³÷ çàëèøàºìîñÿ.

ßêùî ìèð, à îòæå óòðàòà Ëüâîâà  åâàêóàö³ÿ

íåîáõ³äíà.

13 ëþòîãî, â³âòîðîê. Êîíôåðåíö³ÿ çàê³í÷åíà.

24 áåðåçíÿ, ñóáîòà. Íà äðóãèé á³ê ìè âèð³-

øèëè âè¿õàòè ï³ñëÿ ñâÿò. Òàòî ñêîëîòèòü ñêðèíþ

íà ðå÷³. ß ïîïðîäàì ç õàòè, ùî ìîæíà; ïîñò³éíî

áðàêóº ãðîøåé íà æèòòÿ ³ íà âè¿çä.

9 òðàâíÿ, ñåðåäà. Â÷îðà í³ìö³ ï³äïèñàëè

êàï³òóëÿö³þ.

Ëþäè ãîâîðÿòü ïðî ìîæëèâó òðåòþ [ñâ³òî-

âó] â³éíó. Íåâ³äîìî, ùî ðîáèòè  çàëèøèòèñÿ ÷è

¿õàòè? Ìè äóæå áî¿ìîñÿ íîâî¿ â³éíè; ó òàêîìó

âèïàäêó ÿ âîë³ëà áè áóòè íà òîìó áîö³. Ì³æ ñâî¿ìè

ëþäèíà ïî÷óâàºòüñÿ á³ëüø ïåâíîþ. Òóò çàëè-

øèòüñÿ æìåíÿ ïîëÿê³â; ðåøòà ñîâºòè ³ óêðà¿íö³.

×è âñòèãíåìî âè¿õàòè? Ìè ó æàõëèâîìó ðîçïà÷³.

Çàëèøèòèñÿ ìè íå ìîæåìî, áî âæå çàáðàëè åâà-

êóàö³éí³ ëèñòè. ¯õàòè íå õî÷åìî. Ìîæåìî ò³ëüêè

çâîë³êàòè.

¯äåìî â íåâ³äîìå, íîâå ì³ñöå ïðîæèâàííÿ,

íîâ³ ëþäè. ßêùî ìè çàëèøèìîñÿ òóò, òî ó âèïàäó

çáðîéíîãî êîíôë³êòó ñîâºòè âèâåçóòü çààðåøòî-

âàíèõ ïîëÿê³â äî Ñèá³ðó. Êðàùå âæå ó íåâ³äîìå,

àëå äî ñâî¿õ, àí³æ â íåâ³äîìå íà Ñõ³ä. [...]

Ìî¿é ìàì³ âñå îäíî: ß âòðàòèëà âñå, ð³äíå

ì³ñòî, ðîáîòó; òðåáà ¿õàòè, ìè í³÷îãî íå çì³íèìî.

Òàòî â ïðèíöèï³ õî÷å ¿õàòè, àëå ùîäíÿ á³ãàº äî

çíàéîìîãî ñëóõàòè ðàä³î. Âåðòàºòüñÿ ³ç ð³çíèìè

çâ³ñòêàìè, ò³ëüêè íå ç ò³ºþ îäíîþ, íà ÿêó ìè óñ³

÷åêàºìî.

Â áóäèíêó ðóõ, áàëàãàí; ïîñåðåäèí³ ê³ìíà-

òè ñòîÿòü òðè âåëè÷åçí³ ïàêóíêè, âàë³çà Ìàðòóñ³

³ ëÿëüêà, êîòðà ïëà÷å.

18 òðàâíÿ, ïÿòíèöÿ. Çàâòðà âè¿æäæàºìî.

Öå îñòàíí³é âå÷³ð ó Ëüâîâ³. Ïèøó â ¿äàëüí³, íà

ñêðèí³. Íàáëèæàºòüñÿ áóðÿ, çäàëåêó ÷óòíî ãðîìè.

Íà îñòàííþ ïðîãóëÿíêó ìè ï³øëè ï³ä Âè-

ñîêèé Çàìîê. Çåëåíî, ÷óäîâî, íà êàøòàíàõ ñâ³÷êè;

ïðåêðàñíèé òðàâåíü. ß òàê ëþáëþ öåé çàêóòîê,

ìàéæå ùîäíÿ ñþäè ïðèõîäèëà. À ñüîãîäí³ ÿ âîñ-

òàííº äèâëþñÿ íà Âèñîêèé Çàìîê. Öå íåìîæëè-

âî, àáè âæå í³êîëè ÿ ñþäè íå çìîãëà ïîâåðíóòèñÿ.

Çà â³êíîì â³òåð, áëèñêàâêè, äîù. Óñ³ ñïëÿòü,

à ÿ ïèøó ïðî êîæíó äð³áíèöþ. ß ïðîæèëà 24 ðîêè.

ß íàðîäèëàñÿ â ê³ìíàò³, äå çàðàç ñïèòü ìîÿ äî÷êà.

À çàðàç ÿ ïîâèííà çâ³äñè ïî¿õàòè. Íàñ âèãàíÿþòü

ç ð³äíî¿ çåìë³.

Ïåðåêëàâ Àíäð³é Ïàâëèøèí

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

!"$

Ëüâîâ  ñòîëèöÿ

åâðîïåéñüêî¿ ïðîâ³íö³¿

Êàðë

Øëüîãåëü

Karl

Schloegel

Lemberg - Hauptstadt der

europaeischen Provinz

!"%

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

Ëüâîâ ëåæèòü íà êðàþ ñâ³òó. Ä³ñòàâøèñü

íàðåøò³ äî Ëüâîâà, ïîäîðîæí³é âèñíàæåíèé. Áî

ïîçàäó  äîâãà äîðîãà, à çäåá³ëüøîãî ùå é ö³ êîð-

äîíè, ùî â³äáèðàþòü ñò³ëüêè ÷àñó é ñèëè. Õòî

äî¿çäèòü ñþäè ç Â³äíÿ, Áóäàïåøòà ÷è Ïðàãè, òîé

ïðîáóâ ó äîðîç³ äîáó. Ç Áåðë³íà, ÷åðåç Êðàê³â, óæå

òðåáà ðîçðàõîâóâàòè íà äâ³, òàê ñàìî ç Áóõàðåñòà.

Ç Ìîñêâè äî Ëüâîâà äî¿çäèòüñÿ çà îäíó í³÷. Ëüâîâ

 öå ê³íöåâà ñòàíö³ÿ äëÿ óðÿäíèê³â ³ â³äðÿäíèõ

îô³öåð³â, äëÿ áàãàòüîõ Ëüâîâ  öå ïðîñòî äåùî

äîâøà çóïèíêà â òðàíçèòí³é ïîäîðîæ³, àáî æ ñòàí-

ö³ÿ ïåðåñ³äàííÿ äëÿ òèõ, ùî ¿äóòü äàë³ â Êàðïàòè:

íà êóðîðò ÷è â³äïî÷èâàòè. Ëüâîâ ðîçòàøîâàíèé

íà ïåðåòèí³ ë³í³é, ùî ïîºäíóþòü âåëèê³ ì³ñòà, àëå,

ïåðåäóñ³ì, â³í ëåæèòü ó çàò³íêó êîðäîí³â. Ïîäî-

ðîæ òóäè  öå ïîäîðîæ íà óçá³÷÷ÿ, õî÷à é ïðîâà-

äèòü âîíà äî öåíòðó Åâðîïè.

Òðóäíîù³ òàêî¿ ìàíäð³âêè íå º òåõí³÷íîãî

àáî, ñêàæ³ìî, îð´àí³çàö³éíîãî øòèáó. Íà çàïèòàí-

íÿ Äå çíàõîäèòüñÿ Ëüâîâ? ìîæíà â³äïîâ³ñòè çà

äîïîìîãîþ ìàï ÷è äîâ³äíèê³â. Çðåøòîþ, ³ òóðèñ-

òè÷í³ áþðà, ùî çàçâè÷àé íå ìàþòü ïðî öå çåëåíîãî

ïîíÿòòÿ, òåæ øâèäêî â÷àòüñÿ. Òðóäíîù³ áåðóòüñÿ

çâ³äò³ëÿ, ùî éäåòüñÿ ïðî ì³ñòî, ÿêå ïðîâàäèòü ïî-

äâ³éíå æèòòÿ: îäíå  â íàøèõ ãîëîâàõ, à èíøå 

ñïðàâæíº. Öÿ ïîäîðîæ ïðîâàäèòü â òåðåíè, ùî ¿õ

çàëåäü ìîæíà àäåêâàòíî îïèñàòè: öå åâðîïåéñü-

êèé öåíòð ³ ïåðèôåð³ÿ âîäíî÷àñ. Éäåòüñÿ ïðî ñó-

÷àñíå ì³ñòî, ÿêå, îäíàê, ÷óæèíö³ â³äâ³äóþòü çäå-

á³ëüøîãî ò³ëüêè òîìó, ùî âîíî ìàº âåëèêå ìèíó-

ëå. Áî Ëüâîâ  öå Ëºìáåð´. Àëå îäðàçó ñë³ä äîäà-

òè, ùî öå ³ëþç³ÿ. Õòî ¿äå äî Ëüâîâà, òîé ïðè¿çäèòü

ó âåëèêå ñîâºòñüêå ì³ñòî, à íå â ãàáñáóðçüêó ôàòà-

ìîð´àíó. Ëºìáåð´  ïð³îðèòåòíå ì³ñöå óÿâíèõ ïî-

äîðîæåé, òà õòî ä³éñíî òóäè âèðóøàº, ïðèáóâàº

â ñó÷àñí³ñòü. Ïîäîðîæí³ì ö³êàâî, ñê³ëüêè ïðî-

ìåí³â â³ä ñÿéâà fin de siecle äîñÿãëè ñüîãîäåííÿ, ¿ì

êîðòèòü äîâ³äàòèñÿ, ùî çìîãëî ïåðåòðèâàòè â³ä

ì³ñòà, ÿêå ïîòðàïèëî ïîì³æ ôðîíò³â åâðîïåéñüêî¿

ãðîìàäÿíñüêî¿ â³éíè. Ìè ìîæåìî òî÷íî âêàçàòè

öå ì³ñòî íà ìàï³, ïðîòå çíåïåâíþºìîñÿ, êîëè ñë³ä

âèçíà÷èòè éîãî ì³ñöå â ñó÷àñí³é åâðîïåéñüê³é

ñâ³äîìîñò³. Âîíî ëåæèòü, ëèáîíü, äåñü ó ñ³ð³é çîí³

ì³æ íîñòàëü´³ºþ òà ³´íîðàíö³ºþ, ì³æ äàâíî ìèíó-

ëîþ ³ñòîð³ºþ ³ ïîçà³ñòîðè÷íîþ ñó÷àñí³ñòþ. Öÿ

ïîäîðîæ ïðîâàäèòü íà ïîëþñ ñóìí³âó, ÷è Åâðîïà

â ñâîºìó öåíòð³ âçàãàë³ ùå º ïîìèñëåííîþ []

Ìîëîäèé Ëüâîâ

Ñüîãîäí³øí³é Ëüâîâ  öå Ëüâîâ ï³ñëÿ êà-

òàñòðîôè. Æèòòÿ ì³ñòà  öå æèòòÿ òèõ, õòî ïðèé-

øîâ àáî âèð³ñ òóò îï³ñëÿ.×åðåç äåñÿòü ðîê³â Ëüâîâ

áóäå ì³ñòîì-ì³ëüéîííèêîì. Òóò º âåëèê³ çàâîäè,

ùî âèðîáëÿþòü àâòîáóñè ³ òåëåâ³çîðè, ðàä³î- ³ òå-

ëåâ³ç³éíà ñòàíö³¿, äåñÿòêè òåàòð³â, ìóçå¿â, ³íñòè-

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

!"&

òóò³â, ôåñòèâàë³â ³ ´àçåò. Ëüâîâ ïðîâàäèòü íîð-

ìàëüíå æèòòÿ íîðìàëüíîãî âåëèêîãî ñîâºòñüêîãî

ì³ñòà, íîâ³ ðàéîíè ÿêîãî, ùîïðàâäà, íå âèäí³ ç³

ñòàðîãî. Ó ïåâíîìó ñåíñ³ Ëüâîâ  ì³ñòî ïîäâ³éíå,

ðîçùåïëåíå. Ñòàðå ì³ñòî íà ñâîºìó ì³ñö³, íèì êî-

ðèñòóþòüñÿ, àëå éîãî íå áåðóòü ó âëàñí³ñòü éîãî æ

ì³ùàíè. Êîëè äèâèòèñü íà áóäèíêè, âèäíî, ùî

âîíè íàëåæàòü íå êîìóñü, à âñ³ì. Íà êíèãàðí³ 

ùî êíèãîâèäàâíèöòâî ñòàëî ñïðàâîþ äåðæàâè. Íà

ìóçå¿  ùî öå çàêëàäè âèõîâàííÿ, à íå ïîøèðåííÿ

³ñòîðè÷íîãî ìàòåð³ÿëó. Öåðâè  öå àðõ³òåêòóðí³

àíñàìáë³. Êàôå,  ïîïðè ¿õí³ âåëèê³ â³êíà, êð³çü

ÿê³ ìîæíà ñïîñòåð³ãàòè çà âóëè÷íîþ ìåòóøíåþ, 

íå ì³ñöÿ çàòèøíîãî ïåðåáóâàííÿ, à çàêëàäè õàð-

÷óâàííÿ ìàêñèìàëüíî äîñÿæíî¿ ³íòåíñèâíîñòè.

Êðàìíèöÿì í³áè íà ÷îë³ íàïèñàíî, ùî áàæàííÿ

ïîêóïö³â çíà÷íî ïåðåâèùóþòü â³÷íî äåô³öèòíó

ïðîïîçèö³þ. Ìîâà, ùî ¿¿ ÷óòíî íà âóëèö³,  öå

ìîâà, ñï³ëüíà äëÿ âñ³õ. Íàçâè âóëèöü óï³çíàºø âæå

ç èíøèõ ðàäÿíñüêèõ ì³ñò: ïðîñïåêò Ëºí³íà, âóëè-

öÿ Ìèðó, âóëèöÿ Ôðóíçå. Äèâëÿ÷èñü íà îäÿã ÷è

ïîâåä³íêó ëþäåé íà âóëèö³, íåìîæëèâî âèçíà÷è-

òè, äî ÿêî¿ âåðñòâè àáî ïðîôåñ³éíî¿ ´ðóïè âîíè

íàëåæàòü. Ëüâîâ ïåðåòâîðèâñÿ íà ìåãàïîë³ñ, àëå

â ðåøò³ Åâðîïè ïðî íüîãî çíàþòü ìåíøå, í³æ ïðî

çíà÷íî ìåíøèé ïåðåäâîºííèé Ëüâîâ. Ó Ëüâîâ³

íåìà æåáðàê³â  ³ âñå æ ì³ñòî çá³äí³ëî â³äòîä³, êîëè

÷åðåç íüîãî íåìîæëèâî áóëî ïðîéòè, ùîá òåáå íå

îáñ³ëè ïðîõà÷³. Ó Ëüâîâ³ íàáàãàòî á³ëüøå øê³ë

³ íàâ÷àëüíèõ çàêëàä³â, í³æ áóäü-êîëè ðàí³øå, çàòå

íàá³ð òî÷îê çîðó, çã³äíî ç ÿêèìè âèêëàäàþòü, ðàä-

øå çâóçèâñÿ. Í³õòî íå ãîëîäóº, çàòå ðîçìà¿òòÿ êó-

õîíü, ñåðåä ÿêèõ ìîæíà áóëî âèáèðàòè ðàí³øå,

ñêîðîòèëîñÿ äî îäí³º¿-ºäèíî¿. Äàâí³é Ëüâîâ,

íàâ³òü ïåðåïîâíåíèé ïîñï³õîì ïåðåõîæèõ, íå òàê

âæå â³ääàëåíèé â³ä ïðèòèøåíîãî ì³ñòà. Ñòàðå

ì³ùàíñüêå ì³ñòî Ëüâîâ º ì³ñòîì áåç ì³ùàíñòâà.

Ëüâîâ íå º ì³ñòî, äå ÷àñ çóïèíèâñÿ, à ì³ñòî, âèïå-

ðåäæåíå ³íøèì ÷àñîì, êàâàëîê ìîäåðíîñòè, ïåðå-

¿õàíèé ìîäåðí³çàö³ºþ. Ìîëîäèé Ëüâîâ íîâîáóäîâ

 ì³ñòî, ïîáóäîâàíå îäíèì ìàõîì; ñòàðèé Ëüâîâ

ïîòðåáóâàâ ñòîë³òü. Ìîëîäèé Ëüâîâ âèÿâëÿº ñòà-

ðîìó ïîøàíó, ³ âñå æ íå ìîæå çäîëàòè äèñòàíö³¿

ì³æ åïîõàìè.

Âò³ì, ìîæëèâî âñå çîâñ³ì íå òàê, áî öå

ïðîñòî ñïîñòåðåæåííÿ ÷óæèíöÿ, ùî íå ìàº äîòè÷-

íîñòè äî âíóòð³øíüîãî æèòòÿ. Öÿ ï³äîçðà âèïðàâ-

äàíà, áî â³äáóâàºòüñÿ ùîñü íå÷óâàíå: Ëüâîâ ïî-

÷èíàº ãîâîðèòè ïðî ñåáå ³ ñâîº ñïðîâ³íö³éíåííÿ

â åïîõó ïîñòóïó. Ó ì³ñüêîìó ìóçå¿ âèñòàâëÿþòü

ñâ³òëèíè Ëüâîâà ç³ çëàìó ñòîð³÷. Âèâ³ñêè ³ ðåêëà-

ìà  öå âèâ³ñêè ³ ðåêëàìà ïîëüñüêèõ, àâñòð³éñüêèõ

àáî ºâðåéñüêèõ êðàìíèöü. Âèñòàâëåí³ äîâîºíí³

´àçåòè  âñ³ìà ñóùèìè â ò³ ÷àñè ó ì³ñò³ ìîâàìè.

Âèñòàâëåíèé ³ ïîëüñüêèé ïëàí ì³ñòà. Íàäâîð³

ÿêèéñü âóëè÷íèé òîðãîâåöü ïðîïîíóº ôîòîàëüáîì

ïðî ³ñòîðè÷íèé Ëüâîâ  éîãî ðîçáèðàþòü çà ë³÷åí³

õâèëèíè. Íà ÿêîìóñü ç³áðàíí³ ç ðóê â ðóêè ïåðå-

!"'

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

ïîëÿê³â ïðè¿çäÿòü ñþäè, ³ òî íå ò³ëüêè äî ðîäèíè

àáî äîãëÿäàòè çà ìîãèëàìè, à é çàäëÿ ´åøåôò³â.

Åëåìåíòàðíà áîðîòüáà çà íàéìåíøó âèãîäó çâî-

äèòü îáèäâ³ ñòîðîíè ðàçîì, íàâ³òü ÿêùî íàðàç³ ùå

é íå çáëèæóº.

Ì³ñòî, ùî ñòàº ñïðîìîæíèì ãîâîðèòè ïðî

ñåáå, îáîâÿçêîâî çíàéäå â³äïîâ³äíó ìîâó äëÿ âè-

ñëîâëåííÿ òîãî, ùî ç íèì ñòàëîñÿ. Ìîæëèâî, âîíî

çíîâó çäîáóäåòüñÿ íà òå áàãàòîãîëîññÿ, ùî íèì

ºäèíî ìîæíà ðîçïîâ³ñòè ³ñòîð³þ öüîãî ñåðåäíüî-

åâðîïåéñüêîãî ì³ñòà  à íå ò³ëüêè ³ñòîð³þ ì³ñòà

ç íàçâîþ Ëüâîâ. Öå ³ñòîð³ÿ ïðî òå, ÿê òðàíçèòí³

äâ³ðö³ ïåðåòâîðþþòüñÿ íà âîêçàëè ê³íöåâîãî ïðè-

çíà÷åííÿ. Òàêèé Ëüâîâ áóâ áè ñïðîìîæíèé îïè-

ñàòè, ÷èì áè ì³ñòî ìîãëî áóòè ñüîãîäí³: éìîâ³ð-

íî, ÷èìîñü íîâèì, à íå ïðîñòî ãàáñáóðçüêèì êà-

âàëü÷èêîì íà ñîâºòñüê³é òåðèòîð³¿, ÷èìîñü, ùî

íàïðèê³íö³ öüîãî ñòîð³÷÷ÿ, ìîæëèâî, çìîãëî áè

âèéòè çà ðàìêè fin de siecle.

Íàïðèê³íö³ äîâãîãî ïîâîºííîãî ïåð³îäó

Åâðîïà â³äíàõîäèòü ñâ³é ãîëîñ. Òàêà Åâðîïà ïî-

òðåáóº ì³ñò, ùî âèëîíþþòüñÿ ³ç çàò³íêó êîðäîíó

³ ñïóñòîøåíî¿ çàõ³äíî-ñõ³äíî¿ ïðîâ³íö³¿. Åâðîï³

ïîòð³áí³ íîâ³ ì³ñòà-ïîãðàíè÷÷ÿ, ì³ñòà ðîçìèòèõ

êîðäîí³â.

1988

Ïåðåêëàâ Þðêî Ïðîõàñüêî

äàþòü ìàøèíîïèñ; öå ïðîºêò ïðîãðàìè Äåìîêðà-

òè÷íîãî Ôðîíòó Óêðà¿íè, ùî îð³ºíòóºòüñÿ íà ïðè-

áàëò³éñüê³ ³í³ö³ÿòèâè. Éîãî ç ö³êàâ³ñòþ ÷èòàþòü

³ ïåðåäàþòü äàë³. Ê³ëüêà ì³ñÿö³â òîìó ê³ëüêîðî

ïðèâàòíèõ îñ³á ó Ëüâîâ³ âïåðøå îð´àí³çóâàëè âè-

ñòàâêó ªâðåéñüêå ìèñòåöòâî; ¿¿ â³äâ³äàëè òèñÿ÷³.

Òèì ÷àñîì âæå âèíèêëî òîâàðèñòâî ºâðåéñüêî¿

êóëüòóðè, ³ íà éîãî çáîðàõ îáãîâîðþþòü ñòâîðåí-

íÿ êóðñ³â âèâ÷åííÿ ºâðåéñüêî¿ ìîâè òà ³äèøó,

òàíöþâàëüíîãî àíñàìáëþ ³ òåàòðàëüíîãî ãóðòêà

 à òàêîæ ñïîðóäæåííÿ ìîíóìåíòó æåðòâ ëüâ³â-

ñüêîãî ´åòòî. Ïðîºêò âæå ãîòîâèé, à ðàõóíîê äëÿ

çáîðó ãðîìàäñüêèõ êîøò³â  â³äêðèòèé ³ ïóáë³÷íî

îãîëîøåíèé. ªäèíà íåóøêîäæåíà ñèíàãîãà, ùî

ñëóãóº ñüîãîäí³ ñïîðòçàëîì äëÿ ô³çêóëüòóðíîãî

ôàêóëüòåòó, ìàº áóòè ïåðåäàíà ãðîìàä³. Íà ì³ñö³,

äå ñòîÿëà Çîëîòà Ðîçà, ìîëîäü, äîáðîâîëüö³ ï³ä

îðóäîþ àðõ³òåêòîðà çàéíÿò³ â³äêîïóâàííÿì ôóí-

äàìåíò³â. Âñå öå â³äáóâàºòüñÿ çà çãîäè ³ ï³äòðèì-

êè ì³ñüêî¿ àäì³í³ñòðàö³¿. Ëüâ³âñüê³ ïóáë³÷í³ ïëîù³,

îäí³ ç íàéãàðí³øèõ â Åâðîï³, çíîâó ãîòîâ³ ñòàòè

ì³ñöÿìè ïóáë³÷íîãî æèòòÿ  äëÿ ìîëîä³, ùî ¿¿ òóò

çàäëÿ ïðîñòîòè êëè÷óòü ã³ïï³, àáî äëÿ îõîðîíö³â

ïàìÿòîê. Ïàðê ³ì. ²âàíà Ôðàíêà ïåðåä óí³âåðñè-

òåòîì  ñèð³÷ ñòàðèé ì³ñüêèé ïàðê ïåðåä ãàëèöü-

êèì ñåéìîì  çíîâ ïåðåáèðàº ïóáë³÷íó ôóíêö³þ,

ïåðåòâîðþþ÷èñü íà óëþáëåíå ì³ñöå ïðîâåäåííÿ

ì³òèí´³â ó Ëüâîâ³, ùî ïðîêèäàºòüñÿ äëÿ ãðîìàäñü-

êîãî æèòòÿ. Ëüâîâ âèõîäèòü ç ò³í³ êîðäîíó. Òèñÿ÷³

http://www.ji-magazine.lviv.ua http://www.ji-magazine.lviv.ua

!#

Viktor

Neborak

Â³êòîð

Íåáîðàê

Â³ðø³

Virsi