Клебанович Н.В. (сост.) Почвоведение и земельные ресурсы

Подождите немного. Документ загружается.

301

Табліца 23.5

Прыродна-экалагічная характарыстыка глебавых правінцый Беларусі

Правінцыі

Прыродна-экалагічная характары-

стыка

Паўночна

Цэнтральная Паўднёвая

Увогуле па

рэспуб-

ліцы

Агракліматычныя ўмовы:

сума тэмператур >+10

С 2230 2270 2430 2320

сума ападкаў за перыяд з тэмпе-

ратурай >+10

360 350 330 350

гідратэрмічны каэфіцыент 1,7 1,5 1,3 1,5

Характарыстыка рэльефу:

схілы са стромкасцю <3

, % 15,3 68,0 95,1 65,4

сярэдняя даўжыня схілаў, м 364 398 383 390

схілы са стромкасцю 3--5

, % 59,4 27,7 3,3 27,6

сярэдняя даўжыня схілаў, м 291 346 308 322

схілы са стромкасцю >5

, % 25,3 3,3 1,6 7,0

сярэдняя даўжыня схілаў, м 257 320 236 271

Глебы (% ад агульнай плошчы):

сугліністыя і гліністыя 54,2 30,1 2,7 25,9

супясчаныя 37,2 55,1 39,5 48,4

пясчаныя 6,9 11,3 47,4 20,3

тарфяныя 1,7 3,5 10,4 5,4

Меліярацыйны стан зямель:

эрадзіраванасць, % 11,2 7,7 4,5 7,5

забалочанасць, % 55,1 33,5 49,3 42,4

завалуненасць, % 49,1 38,8 7,1 26,6

контурнасць, га 6,0 16,4 15,9 11,6

Цэнтральная акруга характарызуецца буйнаўзгорыстым і канцова-

марэнным градавым рэльефам. Ашмянскае і Мінскае ўзвышшы –- гэта самыя

павышаныя тэрыторыі рэспублікі. Сустракаюцца тут і слабахвалістыя

раўніны (Пухавіцка-Асіповіцкае плато і частка Цэнтральнабярэзінскай

раўніны).

302

Асноўнымі глебаўтваральнымі пародамі ў гэтай акрузе з'яўляюцца ма-

рэнныя і водна-ледавіковыя суглінкі і супескі. Месцамі сустракаюцца стара-

жытна-алювіяльныя пяскі, а таксама тарфянікі розных тыпаў.

На яе тэрыторыі выпадае 600—650 мм атмасферных ападкаў, сярэднега-

давая тэмпература складае 5,5

, а вегетацыйны перыяд працягваецца 192 дні.

Асаблівасці прыродных умоў розных частак Цэнтральнай акругі і харак-

тар глебавага покрыва дазваляюць вылучыць два аграглебавыя раёны: Аш-

мянска-Мінскі, Уздзенска-Асіповіцка-Чэрвеньскі.

Усходняя акруга адрозніваецца пласкахвалістым рэльефам. Тэрыторыя

расчлянёна сучаснымі рачнымі далінамі і скразнымі мелкімі далінамі стара-

жытных патокаў. Глебаўтваральнымі пародамі ў гэтай акрузе з'яўляюцца лё-

сападобныя, марэнныя і водна-ледавіковыя суглінкі, водна-ледавіковыя

супескі і пяскі, а таксама сучасны алювій і торф.

Акруга займае крайні паўднёвы ўсход краіны, таму кліматычныя ўмовы

тут найбольш суровыя ў параўнанні з умовамі іншых акруг правінцыі. Клімат

больш кантынентальны. Гадавая колькасць ападкаў складае 500—550 мм.

У залежнасці ад прыродных умоў і асабліва ад глебавага покрыва на

тэрыторыі Усходняй акругі вылучаны два глебавыя раёны: Рагачоўска-

Слаўгарадска-Клімавіцкі і Кіраўска-Гомельска-Хоцімскі. У межах апошняга

раёна вылучаны яшчэ два падраёны, якія адрозніваюцца, у першую чаргу,

паходжаннем глебаўтваральных парод.

Паўднёвая (Палеская) глебавая правінцыя

Паўднёвая правінцыя ахоплівае асобны геамарфалагічны раён –- Пале-

скую нізіну, якая з'яўляецца вялікай слабаўвагнутай катлавінай, запоўненай

старажытнаалювіяльнымі і водна-ледавіковымі наносамі, пераважна пяскамі і

супескамі. Асобнымі ўчасткамі трапляюцца донна-марэнныя адклады, якія

перакрыты пясчанымі тоўшчамі.

Рэльеф Палескай нізіны раўнінны, з сістэмай плоскіх рачных тэрас, пе-

раходзячых адна ў адну, і старажытных плоскіх катлавін, якія прымыкаюць

да азёр Чырвонае, Выганаўскае, Спораўскае і інш. Для гэтай правінцыі ха-

рактэрна наяўнасць вялізных забалочаных прастораў і балот. На

фарміраванні рэльефу адбілася дзейнасць старажытных і сучасных рэк.

Галоўная рака Палесся –- Прыпяць і яе прытокі –- Гарынь і Пціч маюць

некалькі слабавыяўленых тэрас. Рачныя даліны шырокія і часта затарфава-

ныя.

Паўднёвая правінцыя самая цёплая. Сума актыўных тэмператур вышэй

за +10

складае ў сярэднім 2 430

, а працягласць вегетацыйнага перыяду –-

195—210 дзён. Гідратэрмічны каэфіцыент –- 1,3. Гэта сведчыць аб

няўстойлівым увільгатненні тэрыторыі.

У глебавым покрыве вялікую ўдзельную вагу займаюць глебы пясчанага

грануламетрычнага складу. У адрозненне ад іншых правінцый значныя

303

плошчы належаць тарфяным глебам (10,4 %). Сугліністыя глебы займаюць

толькі 2,7 % (табл.33).

Паўднёвая (Палеская) правінцыя падзяляецца на дзве акругі: Паўднёва-

заходнюю і Паўднёва-ўсходнюю.

Паўднёва-заходняя акруга паводле рэльефу –- гэта аднастайная раўніна

з асобнымі шырокімі слабапрыўзнятымі грывамі і яшчэ больш шырокімі

паніжэннямі. Месцамі трапляюцца прыўзнятыя на 10--15 м згладжаныя буг-

ры.

Акруга характарызуецца найменшай ва ўмовах Беларусі ўстойлівасцю

зімы. У 20—30 % выпадкаў у зімовы перыяд у гэтай акрузе не ўтвараецца

ўстойлівага снежнага покрыва. За год тут выпадае каля 500 мм ападкаў, веге-

тацыйны перыяд працягваецца 200—205 дзён, а сума актыўных тэмператур

вышэй за 10

дасягае 2 500

С.

Асаблівасці прыродных умоў і глебавага покрыва далі магчымасць вы-

лучыць у гэтай акрузе тры глебавыя раёны: Брэсцка-Драгічынска-Іванаўскі;

Ганцавіцка-Лунінецка-Маларыцка-Столінска-Пінскі, які падзяляецца на ча-

тыры падраёны, і Тураўска-Давыд-Гарадоцкі.

Паўднёва-ўсходняя акруга ахоплівае наступныя геамарфалагічныя вы-

дзелы: Гомельскае Палессе, Мазырска-Хойніцка-Брагінскую граду і Ельска-

Нараўлянскую нізіну.

Гэта акруга з'яўляецца найбольш засушлівай сярод іншых акруг

Беларусі. У паўднёва-ўсходняй частцы яе выпадае менш за 500 мм ападкаў у

год. Сярэдняя тэмпература года складае 6,5

С, а працягласць вегетацыйнага

перыяду –- 196—200 дзён.

Асноўнымі глебаўтваральнымі пародамі з'яўляюцца пяскі і супескі

старажытнаалювіяльнага і водна-ледавіковага паходжання. Сустракаюцца

таксама лёсападобныя і марэнныя размытыя суглінкі. Невялікія плошчы зай-

маюць тарфяныя адклады нізіннага тыпу.

У межах Паўднёва-

ўсходняй акругі вылучаюцца два глебавыя раёны:

Любанска-Светлагорска-Калінкавіцка-Ельскі, які падзяляецца на два падраё-

ны, і Мазырска-Хойніцка-Брагінскі.

304

Рекомендуемая литература

1. Геаграф

2. Клебанович Н.В. Методы обследований земель