Михед Т.В., Якубіна Ю.В. (упоряд.) Антична література. Греція. Рим. Хрестоматія

Подождите немного. Документ загружается.

Ìóçè, äîðîæ÷³ ìåí³ â³ä óñüîãî íà ñâ³ò³! Áîãèí³,

Ùî íàéïèëüí³øå ñëóæó âàì ³ ñåðöåì øàíóþ ÿ ùèðèì,

Õàé ìåí³ âêàæóòü ïðè÷èíè îáõîäó ñóç³ð êðóãîâîãî,

Ñîíöÿ ñêîðáîòíèõ çàòåìíåíü ³ ì³ñÿöÿ äèâíèõ çíèêàíü òèõ,

Çâ³äêè ó íàñ çåìëåòðóñè ³ õâèëü íåâ³äïîðíèõ ïðèïëèâè,

Ùî òî çà ñèëè çä³éìàþòü ³ çíîâó îñàäæóþòü ìîðå,

×îì ïîñï³øàº óçèìêó çàéòè é ïîòîíóòü â Îêåàí³

Ñîíöå, ³ ùî çàâàæàº êîðîòêèì íî÷àì çàëèøàòèñü.

ßê æå íå äàíî ìåí³ ñâ³òîâèõ òàºìíèöü äîñòóïèòèñü,

ßêùî õîëîäíî¿ êðîâ³ òÿæèòü êðóãîáíã íàäî ìíîþ,

Òî, íå øóêàþ÷è ñëàâè, âïîäîáàþ íóâ³ äæåðåëà,

Øàíó â³ääàì ÿ ð³÷êàì òà äîëèíàì. Ð³âíèíè Ñïåðõåÿ,

Äå âè? Âåðõ³â’ÿ Òàéãåòà, äå Âàêõîâå ñâÿòî îáõîäÿòü

Ä³âè ñïàðòàíñüê³? Î, õòî á ìåíå âçÿâ íà óçá³÷÷ÿ õîëîäíå

Ãåìà ³ âìèòü ï³ä íàìåòîì äð³ìó÷îãî ë³ñó ïîñòàâèâ!

Ùàñòÿ äîâ³äàâñü, õòî çì³ã ðîçï³çíàòèñÿ â ñèëàõ ïðèðîäè,

Õòî âñ³ æàõè ïîòîïòàâ ³ äîëþ ñâîþ íåâ³äõèëüíó

Êèíóâ äî í³ã ³ ñóâîðîãî ðåâ Àõåðîíòà çíåâàæèâ.

Àëå ùàñëèâèé ³ òîé, õòî ñï³çíàâñÿ ç ñ³ëüñüêèìè áîãàìè:

Ïàíîì ñòàðåçíèì, Ñ³ëüâàíîì ³ í³ìô õîðîâèìè òàíêàìè.

Íå ïðè÷àðóþòü òîãî í³ ð³çêè ãðîìàäÿíñüêî¿ âëàäè,

Í³ áàãðÿíèöÿ öàðÿ, í³ ïàðôÿíñüêèõ öàðåâè÷³â çãðàÿ,

Í³ íàääóíàéñüêå ïîâñòàííÿ, í³ äàê³â íàñì³ëåíèõ çìîâà,

Í³ íà ïîòàëó ïðèçíà÷åí³ çåìë³. Íàä äîëåþ á³äíèõ

Óáîë³âàº â³í ñåðöåì, ñêàðáàì áàãàò³éñüêèì íå çàçäðèòü.

Áî ùî äîñï³º â ñàäó ³ ùî âðîäèòü ð³ëëÿ óðîæàéíà, –

Äîñèòü éîìó íà æèòòÿ. Â³í íå çíàº ñóâîðèõ çàêîí³â

Íåñàìîâèòîãî Ðèíêó, í³ Ñõîâèùà àêò³â äåðæàâíèõ.

²íøèé òóðáóº âåñëîì ïðîñòîðè ìîð³â íåáåçïå÷íèõ,

²íøèé áåðåòüñÿ äî çáðî¿ ³ âàæèòü íà öàðñüê³ ÷åðòîãè;

Öåé îáëÿãàº ì³ñòà ³ ðóéíóº áóäèíêè íåùàñí³,

Ùîá ïîïèâàòè ³ç ÷àø ìíîãîö³ííèõ ³ ñïàòè íà ò³ðñüê³ì

Ïóðïóð³; òîé íàä çàêîïàíèì çîëîòîì òðóñèòüñÿ, ÷àõíå;

Òîé, îñòîâï³ëèé, ñòî¿òü ïåðåä ðîñòðàìè; ò³ ðîçêîøóþòü,

Îïëåñêè â÷óâøè ãó÷í³ ïî ëàâàõ óñ³õ òåàòðàëüíèõ!

Ò³ æ, ó çàòÿòèõ áîÿõ áðàòåðñüêóþ êðîâ ðîçêðîïèâøè,

Éäóòü íà âèãíàííÿ, ïîêèíóâøè ð³ä ³ ïîðîãè â³ò÷èçíè,

²íøîãî êðàþ ñîá³ ï³ä ÷óæèííèì øóêàþ÷è ñîíöåì.

Ðàòàé ðîçîðþº çåìëþ øèðîêî çàêðèâëåíèì ïëóãîì;

Ç íå¿ æèâå ö³ëèé ð³ê, ï³äòðèìóº ä³ì ³ äåðæàâó,

Ç íå¿ õóäîáó ãîäóº ³ ç ãóðòó áè÷ê³â íàä³éííøèõ,

I â³äïî÷èíêó íå çíàº; òî ñàä ïîõèëèâñÿ ã³ëêàìè,

571

Публій Вергілій Марон

Òî ðîçðîäèëèñÿ â³âö³, òî êîïè íàæàòîãî õë³áà

Çâîçèòè òðåáà ç ð³ëë³, âèïîâíÿþ÷è çá³ææÿì êîìîðè.

Ïðèéäå çèìà – ñ³ê³îíêó ñî÷èñòó ïóñêàé íà îë³þ;

Æîëóäåì ñèòèõ ñâèíåé çàâåðòàé ó õë³âè. Ë³ñîâî¿

ßãîäè, îâî÷ó ïîâíî îñ³ííÿ ïîðà ïîñèëàº;

I, ðîçõèëèâøèñü íà âñîíí³, ðóä³þòü âàæê³ âèíîãðîíà.

Ëþá³ ä³òêè îáñòóïàþòü éîãî, ç ïîö³ëóíêàìè âèñíóòü;

Ä³ì ãîñïîäàðñüêèé äîäåðæóº ÷åñò³; ìîëî÷í³ êîðîâè

Ùåäðî íàá³ëîì éîãî îä³ëÿþòü; íà ëóç³ âåñåë³ì

Âïåðò³ îäíå íà îäíé öàïåíÿòà íàñòàâèëè ð³æêè.

Ñâÿòà íàäõîäÿòü. Â òðàâ³ ðîçïðîñòåðøèñü, ó äðóæíüîìó êîë³

Êðóã ñâÿòêîâîãî âîãíþ òà çàêâ³ò÷àíèõ ÷àø, çàêëèêàº

Æåðòâîþ â³í ³ çëèâàííÿì òåáå, î Ëåíåþ; íà â’ÿç³

Ñòàâèòü ìåòó äëÿ ïàñòóøèõ ñïèñ³â, ³ çàñìàëåíå ò³ëî,

Çâèêëå äî âïðàâ, îãîëÿº ïàñòóõ äëÿ ñ³ëüñüêèõ ïåðåãîí³â.

Òèì ñòàðîñâ³òñüêèì çâè÷áºì æèëè ³ ñàá³íÿíè äàâí³;

Ðîìóë éîãî øàíóâàâ. Ç íèì Åòðóð³ÿ ñèë íàáóâàëà;

Â³ðíèé çâè÷àºâ³, Ðèì ñòàâ íàéêðàùèì ì³ñòîì ó ñâ³ò³,

Ñ³ì ñóñ³äí³õ ãîðá³â îäí³ºþ îáâ³âøè ñò³íîþ.

Ïîêè âñåñâ³òíº áåðëó íå ä³ñòàëîñü öàðåâ³ Ä³êòå¿;

Ïîêè çàæåðëèâèé ëþä ùå íå ð³çàâ áèê³â íà ïîæèâó,

Òàê çîëîòèé óò³øàâñÿ Ñàòóðí íà çåìë³ ïëîäîâèò³é.

Ñóðåì òîä³ áîéîâèõ íå ÷óòü áóëî çâóêó ð³çêîãî,

I íà òâåðäîìó êîâàäë³ çàë³çíèõ ìå÷³â íå êóâàëè...

Òàê, àëå âñþ óæå ïóòü ìè íà ïîë³ ïðîéøëè ñêàêîâîìó, –

Êîíÿì ç ãàðÿ÷î¿ øè¿ ïîðà õîìóòè ïîçä³éìàòè.

Îðôåé ³ Åâð³ä³êà

(IV, â. 453–529, îïîâ³äàííÿ Ïðîòåÿ)

Ãîðå òâîº ³ á³äó çàïîä³ÿëà áîæåñüêà âîëÿ:

Òÿæêèé ïîêóòóºø ãð³õ, ùå é êàðà ëàñêàâà çàíàäòî.

Ò³ëüêè á ïîãîäèëàñü Äîëÿ, Îðôåé áè íåùàñíèé ïîäâî¿â

Ì³ðó òâî¿õ á³äóâàíü çà ñìåðòü Åâð³ä³êè äî÷àñíó.

Òà ïðèãàäàé, ÿê âîíà ïîíàä ñòðóìíåì ò³êàëà â³ä òåáå.

Â òðàâàõ âèñîêèõ, ùî áåðåã âêðèâàëè, òîä³ íåíàðîêîì

Íà ÿäîâèòó ãàäþêó âîíà íàñòóïèëà – î ëåëå!..

Ïðèÿçí³ õîðè äð³àä ïëà÷åì îá³çâàëèñÿ â ãîðàõ,

Ñêåë³ Ðîäîï³â ïî í³é ñìóòêóâàëè, ³ ãåò³â êðà¿íà,

I âåðõîâèíè Ïàíãå¿, ³ ëþä âîéîâíè÷îãî Ðåñà,

I Îðèòíÿ, ³ Ãåáð ìíîãîâîäíèé... Ñï³âåöü æå íåâò³øíèé,

572

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Ë³ðí³é ñòðóí³ äîâ³ðÿþ÷è á³ëü ³ ñêîðáîòè ëþáîâ³,

Ò³ëüêè ïðî òåáå, êîõàíà, íà áåðåç³ ìîðÿ, ñàìîòí³é,

Ò³ëüêè ïðî òåáå ñï³âàâ îä ðàíà äî ñóò³í³â íî÷³.

Íàâ³òü â ïå÷åðè Òåíàðà, â ò³ ïàù³ Ïëóòîíà íåñèò³,

Â òåìí³ ãà¿ íåïðîãëÿäí³, ïîíóðîãî ñïîâíåí³ æàõó,

Â³í óâ³õîäèòü, ïðîñòóþ÷è â öàðñòâî ãð³çíóãî âëàäèêè,

Äå íåçâîðóøí³ ñåðöÿ, íåïîäàòí³ íà ëþäñüê³ áëàãàííÿ.

Àëå íà çâóê ÷àð³âíèé ç ãëèáèí ùîíàéãëèáøèõ Åðåáà

Òîâïëÿòüñÿ ò³í³ ëåãê³, ïðèìàðè, ïîçáàâëåí³ ñâ³òëà,

Ìîâ íåçë³÷åííèõ ïòàøîê â äåðåâáõ ïåðåëÿêàí³ çãðà¿,

ßê îä âåðøèí ïðîãàíÿº ¿õ ñí³ã àáî ñëüîòè õîëîäí³.

Òóò ìàòåðí ³ áàòüêè; çìàðí³ë³, çíåñèëåí³ ñìåðòþ

Ïîñòàò³ äàâí³õ ãåðî¿â; ä³â÷àòà, ùî âìåðëè äî øëþáó,

I þíàêè, ùî íà ó÷àõ áàòüê³â ó âîãí³ ñïîïåë³ëè, –

Âñ³, êîãî ÷îðíå áàãíî, íåâ³ðí³ é ãèäê³ î÷åðåòè

Òà äðàãîâèííà íåòå÷à Êîö³òó íàâ³ê óâ’ÿçíèëè,

Ùå é äåâ’ÿòüìà îáîðîòàìè Ñò³êñ îää³ëèâ îä æèâóùèõ.

Ââåñü, äî íàéäàëüøèõ îñåëü, çàñëóõàâñü çäèâîâàíèé Òàðòàð,

Ñ³ð³ âóæ³ Åâìåí³ä – ò³¿ êîñè ñòðàøí³ – íå ñè÷àëè;

Öåðáåð íå ñì³â ðîççÿâëÿòè ïîòð³éíî¿ ïàù³ ñâîº¿,

² ²êñ³îíîâå êîëåñî, ãíàíå â³òðàìè, ñïèíèëîñü...

I âæå âåðòàâñÿ ñï³âåöü, ï³ä³éìàþ÷èñü âãîðó, äî ñîíöÿ,

Ìóêè ïåêåëüí³ ïðîéøîâøè, çäîáóâøè ñâîþ Åâð³ä³êó,

Ùî ïîñï³øàëà ïîçàäó, ïîê³ðíà ñëîâàì Ïðîçåðï³íè,

ßê, ïåðåéíÿòèé íàðàç íàï³âáîæåâ³ëüíèì áàæàííÿì

(Î, êîëè á ÷îðíèé À¿ä ì³ã ïðîùàòè òàê³ ïî÷óâàííÿ!..),

Â³í çóïèíèâñü ³, çíåìîæåíèé äóõîì, çàáóâøè óìîâó,

Íà Åâð³ä³êó ïîãëÿíóâ, óæå íà ïîðîç³ ÿñíóìó.

Æàëü íåâèìîâíèé! Ðîçáèòî óãîäó ç öàðåì ïîï³äçåìíèì!

Òðè÷³ íå÷óâàíèé ãð³ì ïðîêîòèâñÿ íàä ïëåñîì Àâåðíó.

“Ëåëå! – îçâàëàñü âîíà... – Õòî íàñ ãóáèòü, Îðôåþ íåùàñíèé,

Õòî ïðîãí³âèâñÿ íà íàñ?... Íåäîëÿ ìåíå ïîâåðòàº

Â òåìðÿâèé Îðê, ³ í³÷ íàëÿãàº íà ç³ð ì³é ïîìåðêëèé...

Ëþáèé, ïðîùàé! ß óæå íå òâîÿ ³ äàðåìíî äî òåáå

ß ïðîñòÿãàþ äîëîí³, ïîéíÿòà ï³äçåìíîþ í³÷÷þ”.

Òàê ïðîìîâëÿëà âîíà ³ ðàïòîì, ÿê äèì ó ïîâ³òð³,

Ùåçëà ç î÷åé... I äàðåìíî â³í ì÷èòü, ðîçïðîñòåðøè îá³éìè,

Ò³ëüêè ïîâ³òðÿ â³í ëîâèòü ðóêàìè. Äàðåìíî â³í ðâåòüñÿ

Ùîñü íàîñòàíêó ñêàçàòè ¿é, êðèêíóòü, – âåñëÿð íåâáëàãàííèé

Âäðóãå éîãî íå áåðå íà òîé á³ê áàãíèñòî¿ õâèë³...

Ùî éîìó ä³ÿòü, ÿê çíîâó áëàãàòè éîìó çà äðóæèíó,

Ñë³çüìè ÿêèìè, ÿêèìè ñëîâàìè é äî êîãî ìîëèòèñü?..

Ñ³ì, ïåðåêàçóþòü, ì³ñÿö³â â³í ïîáèâàâñÿ ³, òóæíèé,

573

Публій Вергілій Марон

Ïîï³ä áåñêåòàìè â ãîðàõ ³ íàä òå÷³ºþ Ñòð³ìîíó,

Ãîðå ñâîº ïîâ³äàþ÷è çîðÿì ï³âíó÷³ õîëîäíèì,

Ëþòèõ çâîðóøóâàâ òèãð³â, äóáè ïîðèâàâ çà ñîáîþ.

Òàê Ô³ëîìåëà â êóùàõ, ï³ä øèðîêèì íàìåòîì òîïîë³,

Í³æíå ïîð³ääÿ øóêàº ñâîº ìîëîäå ³ áåçïåðå,

ßê, ïîñòåð³ãøè ãí³çäî, õòî æîðñòîêèé ïîá’º ïòàøåíÿòà.

Ïëà÷å ùîí³÷ íà ã³ëë³, íåçð³âíÿííó âèïëàêóº ï³ñíþ

I ïîíîâëÿº ¿¿, íàâ³âàþ÷è òóãó ùåìëÿ÷ó.

Ñåðöå ñï³âöåâ³ íå âàáèòü í³ øëþá, í³ ñîëîäêå êîõàííÿ, –

Ã³ïåðáîðåéñüê³ ëüîäè, Òàíà¿äó çàñí³æåí³ ëóêè,

Íèâè Ð³ôåéñüê³, ìîðîçàìè êóò³, îáõîäèòü, ñàìîòí³é,

Â ñêàðãàõ ñâî¿õ ïîìèíàþ÷è Ä³òà çìàðíîâàíó ëàñêó

Òà íåçàáóòíº ïîäðóææÿ. Ö³êîíñüê³ æ³íêè, ðîçëþòèâøèñü

Çà ïîâñÿê÷àñíó çíåâàãó, íà îðã³¿ Âàêõà âñåíîùí³é

Âáèëè Îðôåÿ ³ ò³ëî éîãî ðîçìåòàëè ïî ïîëþ.

I ÿê, á³ë³øó â³ä ìàðìóðó, ì÷àâ éîãî ãîëîâó ñòÿòó

Ãåáð Åàãð³éñüêèé ïî âèðàõ íàéãëèáøèõ, óñòà ïîõîëîë³

Âñå âèìîâëÿëè ³ì’ÿ Åâð³ä³êè. Òåáå, Åâð³ä³êî,

Êëèêàëà â³ðíà ñï³âöåâà äóøà, ïîêèäàþ÷è ò³ëî,

I “Åâð³ä³êî” ëóíîþ òîé êëè÷ áåðåãè ïîâòîðÿëè.

Âèêëàäåíî çà êíèãîþ: Ìèêîëà Çåðîâ.

Òâîðè: Ó 2 ò. – Ò.1.– Ê.: Äí³ïðî, 1990.

ÅÍÅ¯ÄÀ

ÊÍÈÃÀ ÏÅÐØÀ

Åíå¿â ôëîò, ùî â³ä áåðåã³â Òðî¿ ïðÿìóº äî ²òàë³¿, íàñòèãàº áóðÿ, íàñëàíà áîãèíåþ

Þíîíîþ. Àëå áîã Íåïòóí ðÿòóº òðîÿíö³â ç ðåøòêàìè ¿õ êîðàáë³â, ³ âîíè ùàñëèâî

âèõîäÿòü íà àôðèêàíñüêå óçáåðåææÿ. Çàñïîêîþþ÷è ìàò³ð Åíåÿ, áîãèíþ Âåíåðó, Þï³-

òåð çàïåâíÿº ¿¿, ùî äîëÿ Åíåÿ ³ ñëàâà éîãî ïîòîìñòâà çàëèøàòüñÿ íåçì³ííèìè; â³í

ïîñèëàº áîãà Ìåðêóð³ÿ äî ò³ð³éö³â, ùîá ïðèõèëèòè ¿õ äî òðîÿí. Âåíåðà ç’ÿâëÿºòüñÿ

Åíåºâ³ ³ ðîçïîâ³äàº éîìó ïðî Êàðôàãåí ³ öàðèöþ Ä³äîíó. Åíåé ïðèáóâàº äî Êàðôàãåíà ³

îãëÿäàº ì³ñòî é õðàì. Ä³äîíà ãîñòèííî ïðèéìàº Åíåÿ òà éîãî ñóïóòíèê³â. Åíåé ïîñè-

ëàº ïî ñâîãî ñèíà ²óëà. Ùîá âèêëèêàòè â Ä³äîíè ëþáîâ äî Åíåÿ, Âåíåðà ï³äì³íÿº éîãî

ñèíà Êóï³äîíîì. Óðî÷èñòà ó÷òà ó Ä³äîíè íà ÷åñòü Åíåÿ.

Ðàòí³ áîð³ííÿ é ãåðîÿ âñëàâëÿþ, ùî ïåðøèé ³ç Òðî¿,

Äîëåþ ãíàíèé, ïðèáóâ äî ²òàë³¿, â çåìë³ ëàâ³íñüê³.

Äîâãî âñåâèøíÿ ïî ñóø³ ³ ìîðþ íèì êèäàëà ñèëà,

Áî íåâáëàãàííà ó ãí³â³ Þíîíà áóëà áåçïîùàäíà.

574

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Äîñèòü íàòåðï³âñÿ â³í ó â³éí³, ïîêè ì³ñòî ïîñòàâèâ,

Ïåðåñåëèâøè ó Ëàö³é áîã³â, çâ³äêè ð³ä áóâ ëàòèíñüêèé,

Ðîäîíà÷àëüíèêè Àëüáè é ìóðè ïîõîäèëè Ðèìà.

Ìóçî, ïðî âñ³ ò³ ïðè÷èíè çãàäàé íàì, ÷èþ â³í îáðàçèâ

Âîëþ áîæèñòó ³ ùî òàê öàðèöþ áîã³â îñìóòèëî,

Ùî íàâ³òü ìóæà òàêîãî ïîáîæíîãî çìóñèëà ñò³ëüêè

Âèòåðï³òü á³ä ³ ïðèãîä; ÷è òàê³ âæå áîãè íåâáëàãàíí³?

Ì³ñòî ñòàðèííå áóëî, Êàðôàãåí, ïîñåëåíö³ ò³ð³éñüê³

Òàì îñåëèëèñü, äàëåêî íàâïðîòè ²òàë³¿ é ãèðëà

Ò³áðó; áóëî âîíî ïîâíå áàãàòñòâ ³ äî áîþ çàâçÿòå.

Ì³ñòî òå, êàæóòü, Þíîíà íàéá³ëüøå ç óñ³õ ïîëþáèëà,

Á³ëüøå í³æ Ñàìîñ. Òóò çáðîÿ ¿¿, òóò ¿¿ êîë³ñíèöÿ,

Òóò, ÿêùî äîëÿ äîçâîëèòü, ³ âëàäà íàä ñâ³òîì íàéâèùà

Ìàº ïîñòàòè, – âîíà ³ òîä³ âæå ïðî öå òóðáóâàëàñü.

×óëà, îäíà÷å, íàùàäêè òàê³ ³ç òðîÿíñüêî¿ êðîâ³

Âèéäóòü, ùî âèðâóòü êîëèñü ³ç êîð³ííÿì òâåðäèí³ ò³ð³éñüê³,

Âèéäå é íàðîä â³äò³ëÿ, öàð ìîãóòí³é, â áîÿõ ïåðåìîæåöü,

Ë³â³¿ âñ³é íà çàãèáåëü: öþ íèòêó âæå âèïðÿëè ïàðêè.

Ç îñòðàõîì, ùîá íå çáóëîñü öå, Ñàòóðí³ÿ ùå é ïðèãàäàëà

Äàâíþ â³éíó, ùî âåëà á³ëÿ Òðî¿ çà ëþáèõ àðãåéö³â.

Ùå íå çàòåðëèñü-áî â ïàì’ÿò³ é ãí³âó ïðè÷èíè, æîðñòîêèé

Á³ëü íå óùóõ, ó ñåðö³ äåñü òë³ëè é ïðî ïðèñóä Ïàð³ñ³â

Çãàäêà, ³ æàëü çà çíåâàãó êðàñè; é òå íåíàâèñíå ïëåì’ÿ,

É øàíà, ÿêó Ãàí³ìåä òåïåð ìàº. Çà âñå öå ãîð³ëà

Ãí³âîì âàæêèì äî òðîÿíö³â, ùî ñêð³çü ¿õ ìîðÿìè íîñèëî,

Òèõ, ùî äàíàéö³ ³ùå íå äîáèëè é Àõ³ëë íåâáëàãàííèé

Íå äîê³í÷èâ. Íå âïóñêàëà ¿õ äîâãî ó Ëàö³é, ³ äîâã³

Ðîêè ùå, äîëåþ ãíàí³, âîíè äåñü ìîðÿìè áëóêàëè.

Ñò³ëüêè çóñèëü áóëî òðåáà, ùîá ðèìñüêèé íàðîä óòâîðèòè!

Ëåäâå çåìëÿ ñ³êóë³éñüêà ç î÷åé ó íèõ çíèêíóòè âñòèãëà

É ñï³íåí³ õâèë³ ñîëîí³ âîíè óæå ð³çàëè ì³ääþ,

Â ñåðö³ ñâîºìó Þíîíà, ïðåäâ³÷íó õîâàþ÷è ðàíó,

Òàê ðîçâàæàëà: “Òî ÿ, ïåðåìîæåíà, ä³ëî îáëèøó

Âæå ðîçïî÷àòå? ² íå áîðîíèòèìó ÿ óñòóïèòè

Â êðàé ³òàë³éñüêèé öàðåâ³ òåâêð³éö³â ç ò³º¿ ïðè÷èíè

Ò³ëüêè, ùî ôàòóì íå õî÷å? Ïàëëàäà ìîãëà ÷åé ñïàëèòè

Ôëîò âåñü àðãåéö³â, à ¿õ ïîòîïèòè ó ìîð³, õî÷ âèíåí

Áóâ ëèø Îéëå¿â Àÿêñ á³ñíóâàòèé? Ñàìà âîíà ç õìàðè

Êèíóëà Çåâñ³â áèñòðèé âîãîíü ³ ðîçêèäàëà ñóäíà,

Çáóðèëà õâèë³ â³òðàìè é âîãíåì, ùî ó ãðóäÿõ ïðîáèòèõ

Ïàëàõêîò³â, çàêðóòèëà é íà ñêåëþ ñòð³ìêó íàñòðîìèëà.

ß æ, ÿêà âåëè÷àþñÿ òèì, ùî öàðèöÿ ÿ áîæà,

Çåâñîâà æ³íêà é ñåñòðà, ³ç îäíèì ëèøå ïëåì’ÿì âîþþ

575

Публій Вергілій Марон

Ñò³ëüêè âæå ðîê³â. ×è õòî ³ùå ñõî÷å âêëîíèòèñü Þíîí³

² ïðèíåñòè íà æåðòîâíèêó ¿é ñâîþ æåðòâó áëàãàëüíó?”

Òàê ðîçâàæàëà Þíîíà ó ñåðö³, ðîçëþ÷åí³ì ãí³âîì,

² ïðèáóëà â áóðåâ³¿â êðà¿íó, äå Àâñòåð øàë³º,

Â çåìëþ åîëüñüêó. Åîë òóò, â ïðîñòîð³é ïå÷åð³ çàìêíóâøè

Áóéí³ â³òðè é áóðåâ³¿ øóìê³, âëàäàðþº íàä íèìè,

Â äèáè çàêîâóº, â âåæ³ ñàäæàº; âîíè æ ³ç äîñàäè

Òàê ó ñêëåï³ííÿõ ãîðè ãîìîíÿòü, ùî àæ ãîðè ëóíàþòü

Ãîìîíîì äóæèì. À çâåðõó Åîë, ó òâåðäèí³ çàñ³âøè,

Áåðëî òðèìàº â ðóêàõ, ³ âãàìîâóº áóéí³ñòü, ³ ãí³â ¿õ

Çäåðæóº. À íå ðîáèâ áè òîãî, òî ìîðÿ âñ³, ³ çåìëþ,

É íåáî âèñîêå á ç³ðâàëè é ñâ³òàìè íåñëè áóðåâ³¿.

Áàòüêî ìîãóòí³é, ïðîòå, ïîáîÿâñÿ öüîãî ³ â ïå÷åðàõ

Òåìíèõ çàìêíóâ ¿õ, ùå é ã³ð íàãðîìàäèâ âèñîêèõ ³çâåðõó,

É äàâ ¿õ ï³ä âëàäó öàðÿ, ÿêèé çà òâåðäèì áè çàêîíîì

Ì³öíî òðèìàòü ¿õ óì³â, ïîïóñêàþ÷è â³æêè, ÿê òðåáà.

Öèìè ñëîâàìè ç áëàãàííÿì çâåðíóëàñü äî íüîãî Þíîíà:

“Áàòüêî áîã³â, âñüîãî ðîäó ëþäñüêîãî âîëîäàð, Åîëå,

Äàâ òîá³ âëàäó âãàìîâóâàòü õâèë³, ¿õ â³òðîì çä³éìàòè.

Ïëåì’ÿ, âîðîæå ìåí³, âæå ïëèâå ïî Ò³ððåíñüêîìó ìîðþ

É Òðîþ âåçå äî ²òàë³¿ é çäîëàíèõ â áèòâ³ ïåíàò³â.

Äàé æå ñèëó â³òðàì, ïîòîïè êîðàáë³ ¿õ â ïó÷èí³

×è ðîçæåíè ¿õ óðîçò³÷, âñå ìîðå âêðèâàþ÷è òðóïîì.

Äâ³÷³ ïî ñåìåðî í³ìô º ó ìåíå, êðàñè ÷àð³âíî¿;

Íàé÷àð³âí³øà íà âðîäó, ïðîòå, ñåðåä íèõ Äåéîïåÿ, –

Øëþáîì ç òîáîþ ¿¿ ïîºäíàþ, ïðèçíàþ òâîºþ,

Ùîá çà âåëèêó öþ ïîñëóãó â³÷íî æèëà á³ëÿ òåáå,

Õàé îùàñëèâèòü òåáå âîíà, áàòüêà, ïîòîìñòâîì õîðîøèì”.

Â â³äïîâ³äü ìîâèòü Åîë: “Òâîÿ ëèø òóðáîòà, öàðèöå,

Çíàòè, ÷îãî ïîáàæàòü, à ìåí³ ëèøå òå, ùî âåëèø òè,

Òðåáà çä³éñíÿòè. Öþ âëàäó ìåí³ òè äàºø, òà ºäíàºø

Ëàñêó Þï³òåðà, é çìîãó äàºø íà áåíêåòàõ áóâàòè

Ðàçîì ç áîãàìè, ³ ðîáèø âîëîäàðåì õìàð áóðåâ³éíèõ”.

Òàê â³í ïðîìîâèâøè, áåðëî â ðóêàõ îáåðíóâ ³ íèì çáîêó

Ãðèìíóâ ó ãîðó ïîðîæíþ; é â³òðè, íà÷å â ëàâàõ çàãîíè,

Ì÷àòüñÿ òóäè, äå ¿ì âèõ³ä äàëè; é ñóõîäîëîì ñïî÷àòêó

Âèõðîì ãóëÿþòü, ïðèïàëè äî ìîðÿ, â îñíîâàõ âîðóøàòü.

Ðàçîì ³ Åâð, ³ Íîò ïîëåò³ëè, é íà çëèâè áàãàòèé

Àôðèê, ³ õâèë³ âåëèê³ äî áåðåãà êîòÿòü. Ëóíàþòü

Êðèêè ìóæ³â, ³ ëèíâè ñêðèïëÿòü. Íåñïîä³âàí³ õìàðè

Òåâêðàì ³ íåáî, ³ äåíü óæå ç-ïåðåä î÷åé âèðèâàþòü.

Í³÷ óæå ÷îðíà íà ìîðå çëÿãëà. Çàãðèì³ëî ñêëåï³ííÿ

Íåáà, ³ áëèñêàâêè ãóñòî â åô³ð³ ìèãàþòü, êðóãîì âñå

576

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Ñìåðòþ íà ì³ñö³ ìóæàì ãðîçèòü î÷åâèäíîþ. Çðàçó æ

Ñèëè ïîçáóâñÿ Åíåé, âåñü ïîòîì õîëîäíèì îáëèâñÿ;

Òÿæêî ç³òõàº ³, ðóêè îáèäâ³ äî íåáà ï³äí³ñøè,

Ìîâèòü òàêèìè ñëîâàìè: “Ñòî ðàç ùàñëèâ³ø³ ãåðî¿,

Ùî ï³ä âèñîêèìè ìóðàìè Òðî¿ ¿ì âìåðòè ñóäèëîñü,

Ïåðåä î÷èìà áàòüê³â ¿õ. Î òè, íàéìóæí³øèé ç äàíàéö³â,

Ñèíó Ò³äåÿ, ÷îì íà ²ë³éñüêèõ ïîëÿõ íå çàãèíóâ

ß â³ä òâîº¿ ïðàâèö³? ×îì äóõ íå â³ääàâ, äå ñóâîðèé

Ãåêòîð ïîë³ã, ïîâàëåíèé ðàòèùåì âíóêà Åàêà,

100

Äå Ñàðïåäîí ë³ã ìîãóòí³é ³ äå Ñ³ìîåíòîâà õâèëÿ

Ñò³ëüêè øîëîì³â êóïàº, é ùèò³â, ³ òðóï³â ãåðî¿â!”

Ùå â³í íå âèìîâèâ ñë³â öèõ, ÿê ç ï³âíî÷³ âèõîð ³ç ñâèñòîì

Áóðåþ çëèíóâ, â³òðèëà óäàðèâ, çíÿâ õâèëþ äî íåáà.

Òð³ñíóëè âåñëà, ñóäíî çàêðóòèëîñü ³ ñòàíóëî äèáà.

Îñü íàñóâàºòüñÿ çâåðõó ãîðà âîäÿíà ïðÿìîâèñíà;

Ò³ àæ íà ãðåáí³ çàâèñëè, à òèì, ðîçñòóïàþ÷èñü, õâèëÿ

Äíî ïîêàçàëà, à òàì ³ ï³ñîê ç ãëèáèíè âèâåðòàº.

Òðè êîðàáë³ çäóæàâ Íîò ³ ìåòíóâ ¿õ íà ñêåë³ ï³äâîäí³;

Â õâèëÿõ âîíè òàì ñòèð÷àòü, – â³âòàðÿìè ¿õ çâóòü ³òàë³éö³, –

Ìîâ âåëåòåíñüêèé ï³ä ïëåñîì õðåáåò. Òðè íà ñêåë³ ñòð³ì÷àñò³

Åâð ï³ä ì³ëèíè ç³ïõíóâ ï³ñêîâ³, ùî àæ æàëêî äèâèòèñü;

Ïð³ðâó çàãà÷óº íèìè, ï³ñêîì îáãîðòàº íàâêîëî.

Òîé êîðàáåëü, ùî íèì â³ðíèé Îðîíò ³ç ë³ê³éöÿìè ¿õàâ,

Ïåðåä î÷èìà Åíåÿ õâèëÿ ìîðñüêà âåëåòåíñüêà

Á’º ó êîðìó, ³ ï³ðíóâ ñòð³ìãîëîâ, ó áåçîäíþ ñêîòèâøèñü,

Çáèòèé êåðìàíè÷; àæ òðè÷³ ñóäíîì çàêðóòèëà íà ì³ñö³

Õâèëÿ ðâó÷êà, ³ áåçäîííà ïó÷èíà éîãî ïîãëèíóëà;

Çð³äêà ñïëèâàëè â áåçìåæí³ì ïðîñòîð³ êðóòî¿ áåçîäí³

Çáðîÿ ìóæ³â, ³ áåðâåíà, é áàãàòñòâà òðîÿíñüê³ íà õâèëÿõ.

Âæå ³ ì³öíå ²ëüéîíåÿ ñóäíî, ³ ãåðîÿ Àõàòà,

É òå, ùî íèì ïëèíóâ Àáàíò ³ ùî ïëèíóâ Àëåò ñòàðîäåííèé,

Áóðÿ çìîãëà; óñ³ ñêð³ïëåííÿ ïàëóáè çîâñ³ì îñëàáëè,

Øïàðè â³äêðèëèñü ³ âîäó âîðîæó äî ñåáå ïðèéìàþòü.

Àëå Íåïòóí çàïðèì³òèâ òèì ÷àñîì, ùî ìîðå çàãðàëî

² çàøóì³ëî ìîãóòíº, ùî ïóùåíî áóðþ é íà äí³ âæå

Çðóøèëèñü âîäè ñòîÿ÷³. Îáðàæåíèé òÿæêî, ³ç ìîðÿ

Âèãëÿíóâ ³ ïîíàä õâèë³ ï³äíÿâ â³í ñïîê³éíå îáëè÷÷ÿ.

Áà÷èòü, ùî ôëîò Åíå¿â ïî ö³ëîìó ìîðþ ðîçáèòèé,

Âàëèòüñÿ ìîðå ³ íåáî, çäàºòüñÿ, óæå íà òðîÿíö³â.

² ïåðåä áðàêîì íå âêðèëèñÿ õèòð³ñòü ³ ï³äñòóï Þíîíè.

Êëè÷å â³í Åâðà é Çåô³ðà äî ñåáå ³ òàê äî íèõ ìîâèòü:

“Òàê-òî âæå âàøîãî ðîäó ïèõà çàâåëà âàñ äàëåêî?

Âè ëèø â³òðè, à ïîñì³ëè áåç âîë³ ìîº¿ é íàêàçó

577

Публій Вергілій Марон

Íåáî çì³øàòè ç çåìëåþ ³ ãîðàìè õâèë³ ï³äíÿòè?

Îñü ÿ âàì! Çàðàç æå øâèäêî ïðèáîðêàéòå õâèë³ êèïó÷³.

Ïîò³ì óæå íå òàêó âàì ïîêóòó çàâäàì çà ïðîâèíó.

Ãåé æå, ðóøàéòå ìåðù³é ³ âàøîìó ïàíîâ³ ìîâòå,

Ùî íå éîìó íàä ìîðÿìè çíàê âëàäè – öåé ãð³çíèé òðèçóáåöü

Äîëÿ äàëà, à ìåí³. Õàé äèê³ òðèìàº â³í ñêåë³,

Âàø³, Åâðå, îñåë³, Åîë õàé áóíäþ÷èòüñÿ òàì æå;

Òàì, â òèõ õîðîìàõ, íåõàé ó â’ÿçíèö³ â³òð³â â³í öàðþº”.

Òàê â³í ïðîìîâèâ; òà ñêîðøå, í³æ ñëîâî ñêàçàâ, çàñïîêî¿â

Çáóðåíå ìîðå, ðîçâ³ÿâ çãðîìàäæåí³ õìàðè ³ ñîíöå

Âèêîòèâ çíîâó íà íåáî. ² âæå Ê³ìîòîÿ ç Òð³òîíîì

Ñóäíà ³ç ãîñòðî¿ ñêåë³, ùî ñèëè ¿ì ñòàëî, ñòÿãàþòü.

Ñàì â³í òðèçóáöåì ï³äâàæóº, ñàì ³ ï³ñêè ðîçãîðòàº,

Ìîðå âãàìîâóº é ¿äå ïî õâèëÿõ â ëåãê³é êîë³ñíèö³.

Òàê-òî áóâà, ÿê âåëèêèé íàðîä çàáóíòóºòüñÿ ÷àñîì:

×åðíü áåçóãàâíî ëþòóº, ³ âæå ñìîëîñêèïè ë³òàþòü,

²50

Ãîñòðå êàì³ííÿ ëåòèòü, à çáðîºþ ëþò³ñòü êåðìóº.

Ìóæà, ïðîòå, ÿê ïîáà÷àòü, ùî â íèõ ó ïîøàí³ âåëèê³é, –

Ìàº-áî â³í ³ çàñëóãè, – òî çìîâêíóòü, ùîá ñëóõàòè ïèëüíî;

Ãðàº íà ¿õ ïî÷óòòÿõ â³í ñëîâàìè ³ ãí³â ¿õ ãàìóº.

Òàê óâåñü ãîì³í íà ìîð³ çàòèõ, êîëè áàòüêî ïîãëÿíóâ

Ãåí ïîíàä õâèë³, ïðî¿õàâ ïî ÷èñòîïîã³äíîìó íåá³:

Ê³íüìè ïðàâóº äî á³ãó, ìîâ ëüîòó, é â³äïðóæóº â³æêè.

Âòîìëåí³ ëþäè Åíåÿ ïðÿìóþòü øëÿõîì ñâî¿ì ïðîñòî,

Äå ïîáåðåææÿ íàéáëèæ÷³; ³ òàê ó Ë³â³éñüêó êðà¿íó

¯äóòü. Òàì ãëèáîêî çàòèøîê º â óçáåðåææ³, òàì ïðèñòàíü

Îñòð³â ñâî¿ìè çðîáèâ áåðåãàìè, áî êîæíà òàì õâèëÿ,

Ðèíó÷è ç ìîðÿ, îá íèõ ðîç³á’ºòüñÿ é, ðîçäâîºíà, êðóòî

Çíîâ ïîâåðòàºòüñÿ. Çë³âà ³ ñïðàâà âåëèê³ òàì ñêåë³;

Íåáó ãðîçÿòü ¿õ âåðøèíè âèñîê³; âíèçó æ ïîï³ä íèìè

Âîäè ñïîê³éí³ ìîâ÷àòü. Ë³ñè ìåðåõòÿòü äîîêîëà,

Òåìí³ òàì ò³í³ ïðîñòåëþº ãàé òàºìíè÷èé. Ç äðóãîãî

Áîêó ïå÷åðà, â í³é ñêåë³ çâèñàþòü; âîäà òàì ñîëîäêà.

Âèêóò³ êð³ñëà ó êàìåí³ äèêîìó – í³ìô òî äîì³âêà.

Â öüîìó-òî ì³ñö³ çíåìîæåí³ ñóäíà íå òðåáà â’ÿçàòè

Ëèíâàìè, í³ ïðèêð³ïëÿòè, âáèâàþ÷è ÿê³ð çóáàòèé.

Òóò-òî Åíåé, ëåäü ³ç ö³ëîãî ôëîòó ñ³ì ñóäåí ç³áðàâøè,

Ç íèìè ñïèíèâñÿ. Òðîÿíö³, ùî òàê çà çåìëåþ ñòóæèëèñü,

Âèéøëè íà áåðåã. Ï³ñêàìè ³äóòü, ùî òàê³ ¿ì æàäàí³,

Íà óçáåðåææ³, â³ä ñîë³ âîëîã³, â óòîì³ ëÿãàþòü.

Ç êðåìåíþ ³ñêðó Àõàò òîä³ êðåøå é, âîãîíü ïåðåéíÿâøè

Â ëèñòÿ ñóõå òà â ïîæèâó ùå é õìèçó äîäàâøè, ³ç òðóòó

Ïîëóì’ÿ òàê äîáóâàº. Äàâàé òîä³ áëàãà Öåðåðè,

Âèìîêë³ â õâèëÿõ, âèéìàòü, âèòÿãàòü âñå Öåðåðè çíàðÿääÿ.

578

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì

Âòîìëåí³, âñå æ ïî÷èíàþòü ñóøèòè âðÿòîâàíå çá³ææÿ

Ïîíàä áàãàòòÿì ãîðþ÷èì ³ òóò æå íà æîðíàõ ìîëîòè.

Âãîðó íà ñêåëþ òèì ÷àñîì âèõîäèòü Åíåé ³ äîâêîëà

Âæå ïîãëÿäàº íà ìîðå øèðîêå, ÷è, ìîæå, Àíòåÿ

Äå íå ïîáà÷èòü, ÿê â³òåð íèì êèäà, àáî äâîºðÿäí³

Ñóäíà ôð³ã³éñüê³; ÷è Êàï³ÿ âãëåäèòü, àáî íà êîðì³ äå

Âèñîêî çáðîþ Êà¿êà: í³äå í³ ñóäåíöÿ íå âèäíî.

Áà÷èâ, ïðîòå, ÿê áëóêàëè òðè îëåí³ íà óçáåðåææ³,

Äå, ïàñó÷èñÿ, ïî äîëàõ òÿãíóëèñÿ ççàäó çà íèìè

×åðåäè ö³ë³. Ñïèíèâøèñü, ëóêà ñõîïèâ â³í ³ ñòð³ëè

Áèñòð³, ùî çàâæäè äëÿ íüîãî ï³äíîñèâ Àõàò éîãî â³ðíèé.

Ñïåðøó óáèâ âîæà¿â, ùî íåñëè ñâî¿ ãîëîâè ãîðäî,

Âìàºí³, íà÷å ãàëóççÿì, ðîãàìè; à ïîò³ì ñòð³ëÿº

Â ÷åðåäó ³ çàãàíÿº, ðîçáèòó, â ãóùàâèíó ë³ñó.

² íå ðàí³ø ïåðåñòàâ â³í, àæ äîêè ñ³ì òóø çäîðîâåííèõ

Ñêëàâ íà çåìë³ ïåðåìîæíî, ³ ê³ëüê³ñòü óáèòèõ çð³âíÿâ â³í

Ç ñóäåí ÷èñëîì. Òîä³ çâ³äòè íà ïðèñòàíü âåðòàºòüñÿ é ä³ëèòü

Äðóçÿì óñ³ì. Òàêîæ âèíà ò³ ä³ëèòü, ùî íèìè ãîñòèííèé

Æáàíè íàïîâíèâ Àöåñò íà Òð³íàêð³¿ é äàâ íà ïðîùàííÿ,

² ïîò³øàº ñåðöÿ ¿õ ñêîðáîòí³ òàêèìè ñëîâàìè:

“Äðóç³ ìî¿, ó æèòò³ ìè íå ïåðøèé ðàç áà÷èìî ëèõî,

Â òÿæ÷³é áóâàëè á³ä³, àëå, äàñòü áîã, ³ öÿ çàê³í÷èòüñÿ.

200

Â ãèðë³ áóëè âè ñêàæåíî¿ Ñö³ëëè, ì³æ ñêåë³ ãðèìó÷³

Éøëè âè, âàì äîáðå é öèêëîïîâ³ áåñêåòè çíàí³. Áàäüîð³,

Îñòðàõ óñÿêèé â³ä ñåáå æåí³òü, ³ æóðáó, é áîÿãóçòâî!

Ìîæå, êîëèñü ³ ïðî öå âñå ïðèºìíî íàì áóäå çãàäàòè.

Ñò³ëüêè ïðèãîä ïåðåáóâøè ³ ñò³ëüêè íàïàñòåé çàçíàâøè,

Âñ³ ìè ïðÿìóºìî â Ëàö³é òåïåð, äå íàì äîëÿ âêàçàëà

Ìèðíó îñåëþ: Òðîÿíñüê³é äåðæàâ³ òàì ñë³ä â³äíîâèòèñü;

Îòæå, äåðæ³òüñÿ é ñåáå áåðåæ³òü äëÿ ÷àñ³â ùàñëèâ³øèõ”.

Òàê â³í ñêàçàâ; ³ õî÷ ñìóòîê âåëèêèé â’ÿëèâ éîãî ñåðöå,

Î÷³ ïðîì³ííÿì íàä³¿ ïàëàëè, á³ëü ãëèáîêî â ãðóäÿõ

Êðèâ â³í. À äðóç³ âçÿëèñÿ çà çäîáè÷, áåíêåò ãîòóâàòè.

Øêóðó ñòÿãàþòü ç õðåáåòíèõ ê³ñòîê, îáá³ëîâóþòü ì’ÿçè;

²íø³ ðóáàþòü â êóñêè é íà ðîæíè ùå äðèæà÷³ âñòðîìëÿþòü,

Ò³ êàçàíè ðîçñòàâëÿþòü íà áåðåç³ é, âàòðó ðîçêëàâøè,

Ñèëè òîä³ ï³äêð³ïëÿþòü ¿äîþ, é ðîçë³ãøèñü íà çåëàõ,

Âàêõîì ñòàðèì äîãîäæàþòü ñîá³ é äè÷èíîþ ñìà÷íîþ.

À ÿê ïðîãíàëè áåíêåòîì öèì ãîëîä ³ ïîñóä â³äêëàëè,

Âòðà÷åíèõ äðóç³â ïðèãàäóâàòü ñòàëè â ðîçìîâ³ ñåðäå÷í³é;

Ìàþòü íàä³þ é áîÿòüñÿ, ÷è â³ðèòè ìîæíà, ùî ñïðàâä³

Äåñü óö³ë³ëè, ÷è çãèíóëè é á³ëüøå óæå íå îçâóòüñÿ.

Áëàãî÷åñòèâèé Åíåé îñîáëèâî îïëàêóº ã³ðêî

579

Публій Вергілій Марон

Âòðàòó Îðîíòà ïàëêîãî, é ïðèãîäó Àì³êà, é æîðñòîêó

Ë³êîâó äîëþ, îïëàêóº Ã³ÿ é Êëîàíòà, ãåðî¿â.

Âæå çàê³í÷èëè òîé ïëà÷, ÿê Þï³òåð ç âèñîêîãî íåáà

Ãëÿíóâ íà ìîðå, â³òðèëàìè âêðèòå, é íà çåìëþ – ï³äí³æîê,

² ïîáåðåææÿ, é íàðîäè äîâêîëà, é íà ñàìîìó íåá³

Ñòàâ íàãîð³, é ñâî¿ î÷³ çâåðíóâ íà äåðæàâó Ë³â³éñüêó.

Ñïðàâàìè öèìè â ùå á³ëüøîìó ñìóòêó áåíòåæèòü Âåíåðà

Ñåðöå ñâîº, óìèâàºòüñÿ ñë³çüìè ã³ðêèìè é äî íüîãî

Òàê ïðîìîâëÿº: “Â ðóêàõ òâî¿õ äîëÿ íàâ³êè ³ ëþäñüêà,

É áîæà, òè ãðîìîì ñòðàøèø, – àëå ÷èì, ïðîòå, ì³ã ïðîâèíèòèñü

Ïåðåä òîáîþ Åíåé ì³é ³ ÷èì ïðîâèíèëèñü òðîÿíö³,

Ùî, õî÷ íàòåðï³ëèñü ñò³ëüêè á³äè, à é íèí³ çàêðèòèé

Ñâ³ò âåñü ñòî¿òü ïåðåä íèìè; à âñå öå ²òàë³¿ ðàäè!

Òè æ îá³öÿâ, ùî òî ðèìëÿíè, ïåâíî, ïî äîâãèõ ñòîð³÷÷ÿõ

Âèéäóòü ³ç Òðî¿, ùî çâ³äòè, ³ç êðîâ³ îæèëî¿ Òåâêðà,

Âñòàíóòü âëàäèêè, ÿê³ ñàìîäåðæöÿìè áóäóòü íà çåìëÿõ

Âñ³õ ³ ìîðÿõ. ×îì íèí³ çì³íèâ òè öå ð³øåííÿ, áàòüêó?

Ïðàâäó ñêàçàâøè, ÿ öèì õî÷ âò³øàëàñü, çãàäàâøè íåùàñíó

Òðî¿ ðó¿íó, ³ äîáðîþ äîëåþ çëó ðîçâàæàëà.

Íèí³ ò³ ñàì³ íåùàñòÿ, ïî çëèãîäíÿõ âñ³õ ïåðåáóòèõ,

Ðèíóòü íà òèõ æå ãåðî¿â, – êîëè æ áóäå êðàé òèì íåùàñòÿì,

Öàðþ âåëèêèé? Òîæ ì³ã Àíòåíîð, ³ç çàãîí³â àõåéñüêèõ

Âèðâàâøèñü, àæ â ²ëë³ð³éñüêó çàòîêó ïðîíèêíóòü áåçïå÷íî,

Â ãëèá äî äåðæàâè ë³áóðí³â ä³ñòàòèñü, Ò³ìàâñüê³ äæåðåëà

Ïåðåïëèñòè ì³ã, äå äåâ’ÿòü ñòðóìê³â ³ç ãîðè âèïëèâàº;

Ìîðå òóò âêëèíèëîñü â ñóøó, é ïðèáî¿ ïî ïîëþ ëóíàþòü.

Ïîáóäóâàâ ñàìå òóò â³í ì³ñòî Ïàòàâ³é, ³ òåâêð³â

Òàì îñåëèâ, ³ íàðîä ñàì íàçâàâ, âëàäó Òðî¿ ñòâåðäèâøè,

² â áëàãîäàòíîìó ìèð³ ñïîê³éíî òåïåð ïî÷èâàº.

250

Ìè æ, òâîº ïëåì’ÿ, ùî õî÷åø â ïàëàòè íåáåñí³ çàáðàòè,

Âñ³ êîðàáë³ ïîãóáèâøè, – íå÷óâàíî! – ç ãí³âó îäíî¿

Ãèíåìî, ³ äî çåìåëü ³òàë³éñüêèõ âïóñòèòü íàñ íå õî÷óòü.

Äÿêà òàêà çà ïîáîæí³ñòü? ×è òàê òè íàì áåðëî âåðòàºø?”

Áàòüêî áîã³â ³ ëþäåé íà ñëîâà ö³ âñì³õíóâñÿ äî íå¿ –

Óñì³øêà òà ³ ïðîÿñíþº íåáî, é âãàìîâóº áóð³ –

Äîíüêó ö³ëóº ïðèâ³òíî ³ òàê ïðîìîâëÿº äî íå¿:

“Òè, Ê³òåðåº, íå á³éñÿ, áî äîëÿ òâîãî ïîêîë³ííÿ

Áóäå íåçì³ííà: ùå ì³ñòî ïîáà÷èø ³ ìóðè ëàâ³íñüê³,

Ùî îá³öÿâ ÿ, é ïðîñëàâèø âåëèêîãî äóõîì Åíåÿ,

Â íåáî äî ç³ð éîãî â³çüìåø; ìî¿ ïîñòàíîâè íåçì³íí³.

Â³í òî – ñêàæó òîá³ öå, ùîá æóðáà òâîãî ñåðöÿ íå ãðèçëà,

Âñå òå òî÷í³øå ðîçêðèþ é çàâ³ñó çä³éìó ÿ ³ç äîë³ –

Â³í òî âåñòèìå â ²òàë³¿ â³éíè âåëèê³, íàðîäè

Áóéí³ ðîçãðîìèòü, çàêîíè ìóæàì äàñòü ³ ìóðè ïîñòàâèòü, –

580

Àíòè÷íà ë³òåðàòóðà. Ãðåö³ÿ. Ðèì